Giáo án Ngữ văn 12: Ông già và biển cả (Hê-Minh-Uê)

TIẾT 82

Hoạt động 2. Hình thành kiến thức mới

GV: Trình bày các nét chính về tác giả?

Giảng thêm về nguyên lí ″tảng băng trôi″.

Tóm tắt tác phẩm ″Ông già và biển cả″.

GV: Em có nhận xét gì về cốt truyện và nhân vật?

GV: Nêu vị trí đoạn trích và ND của đoạn trích?

Giáo viên mời học sinh đọc văn bản và đánh giá cách đọc.

GV: Cuộc chiến đấu của ông lão và con cá kiếm diễn ra vào lúc nào? Phong độ của ông lão lúc đó như thế nào?

GV: Hình tượng các chiếc vòng lượn của con cá gợi lên điều gì?

GV: Cách gặp nhau của ông lão và con cá kiếm có gì đặc biệt?

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Ơ-nít Hê-minh-uê (1899-1961) là người Mỹ, là tác giả đã ghi dấu ấn sâu sắc trong văn xuôi hiện đại phương Tây, được nhận giải Noben 1954.

- Từng làm báo, phóng viên chiến trường ở chiến tranh thế giới.

- Góp công lớn trong việc cải cách lối viết truyện, tiểu thuyết trong nền văn học nhân loại

- Là người đề xướng nguyên lí tảng băng trôi.

- Những tác phẩm:

Mặt trời vẫn mọc( năm 1926)

Giã từ vũ khí( năm 1929)

Chuông nguyện hồn ai( năm 1940)

2. Tác phẩm

a. Tóm tắt: sách giáo khoa

b. Một số điểm cần lưu ý

- ″Ông già và biển cả″ đặc biệt cho nguyên lí sáng tác của nhà văn đề ra. Tác phẩm nghệ thuật như 1 “tảng băng trôi”.

- Cốt truyện không li kì, lại đơn giản chỉ có 1 hoạt động cơ bản bao trùm: hoạt động săn đuổi cá.

- Nhân vật: ít - cuộc đời con người xuất hiện trong kí ức ông lão - cách tạo dựng nhân vật phần lớn là độc thoại nội tâm.

⇒ Tác phẩm có không khí tượng trưng, tiếp cận gần với thơ và anh hùng ca.

Tóm lại: Sự độc đáo của tác phẩm là nghệ thuật biểu tượng ẩn dụ, được biểu hiện từ lối so sánh ngầm.

3. Đoạn trích

Vị trí của đoạn trích: nằm ở phần cuối truyện.

ND: thuật lại việc ông lão Xan-ti-a-gô đuổi theo và bắt được con cá kiếm.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Cuộc chiến đấu giữa ông lão và con cá kiếm

- Thời gian: mặt trời mọc lên lần thứ 3.

- Phong độ: ông lão mệt thấu xương, mồ hôi ướt đẫm.

- Tư thế: cô độc.

- Hình tượng cái vòng lượn của con cá kiếm lặp đi lặp lại:

+ Thể hiện hình tượng ngư phủ lành nghề kiên cường: ước lượng khoảng cách nhờ con mắt từng trải và cảm nhận đau đớn nơi bàn tay.

+ Thể hiện sự cố gắng cuối cùng mà mãnh liệt của con cá: dũng cảm, kiên cường không kém ông lão.

+ Ông lão chỉ gián tiếp nhận thấy con cá từ vòng lượn.

2. Cảm nhận của ông lão về con cá kiếm

- Từ xa lại gần ″đến vòng thứ ba...″ mỗi lúc càng mãnh liệt và trực tiếp.

- Nhận thấy gián tiếp (nhờ sợi dây qua mũi lao)

- Bộ phận đến toàn thể: mỗi lúc lại lộ dần: nhìn thấy mỗi bộ phận trước khi nhìn thấy cả con cá.

=> Diễn biến mỗi lúc càng mãnh liệt và đau đớn.

TIẾT 83

Sĩ số lớp:...................................

GV: Đánh giá về diễn biến hoạt động gợi lên diễn biến về cách cảm nhận?

GV: Các lời chuyện trò của ông lão với con cá kiếm bộc lộ điều gì?

Giáo viên cho học sinh thảo luận

Rút ra đánh giá

Kết luận: đối thoại, độc thoại là 1 trong các biện pháp nghệ thuật chính để làm nên tác phẩm.

GV: Hình tượng con cá chứa đứng ý nghĩa gì?

Hoạt động 3. Thực hành

Giáo viên hướng dẫn học sinh luyện tập theo sách giáo khoa

3. Mối liên hệ giữa ông lão và con cá kiếm

- Sự nhận thấy của ông lão về con cá qua thị giác và xúc giác.

- Lời đối thoại của ông lão và con cá kiếm thể hiện không những là việc cảm nhận mà cao hơn nữa là cảm thông:

+ Không những qua động tác mà qua cả trái tim.

+ Không những đơn giản là người đi săn và con mồi.

⇒ Lời nói và ý nghĩ của ông lão đã biến con cá thành ″ nhân vật″, càng cho thấy nét đẹp tâm hồn của ông lão nhờ việc hiểu rõ và chiêm ngưỡng đối thủ của mình.

4. Hình ảnh con cá kiếm và ý nghĩa biểu tượng

- Nét đẹp của con cá, thái độ của người đi săn và con mồi chứa đựng ý nghĩa: Con cá là hình tượng của ước mơ, của lí tưởng mà từng con người theo đuổi trong cuộc sống.

- Hình tượng đẹp đẽ của con cá khi chưa bị chiếm hữu (lần ra trận cuối cùng) đến lúc đã kéo vào sát thuyền, có sự khác biệt: nó là sự chuyển biến từ hình tượng ước mơ sang hiện thực, nó không còn xa vời, không dễ nắm bắt, vì vậy nó không còn đẹp đẽ, huy hoàng như lúc trước đó.

III. Tổng kết

Ghi nhớ: sách giáo khoa

IV. Luyện tập

1. Nghệ thuật sử dụng lời nói trực tiếp của nhân vật, thể hiện mối quan hệ khác thường giữa người đi săn và con mồi. Trong mắt ông lão, con cá giống như một con người, một kẻ thù đáng gờm, một người bạn

2. Tham khảo tên tiếng Anh của tác phẩm và nêu lên suy nghĩ.