Giáo án Ngữ văn 12: Mấy ý nghĩ về thơ (Nguyễn Đình Thi) & Đô-xtôi-ép-xki (X.Xvai-Gơ)

Hoạt động 2: Hoạt động hình thành kiến thức mới

Hướng dẫn học sinh tìm hiểu về văn bản Mấy ý nghĩ về thơ

- GV: NĐT giải thích về đặc trưng cơ bản nhất của thơ: Thơ là biểu hiện của tâm hồn con người như thế nào?

- GV: Theo NĐT thơ có những đặc điểm nào?

- GV: NĐT chỉ cho ta thấy được sự khác biệt của ngôn ngữ thơ với các ngôn ngữ thể loại khác là gì?

- GV: Nét tài hoa của NĐT được thể hiênnjnhư thế nào trong nghệ thuật lập luận, đưa bằng chứng, dùng từ ngữ, hình ảnh,... để làm sáng tỏ từng vấn đề đặt ra?

- GV: Quan điểm về thơ của NĐT ngày nay còn có giá trị không? Tại sao?

Hướng dẫn học sinh tìm hiểu về văn bản Đô-xtôi-ép-ki

- GV: Đô-xtôi-ép-ki qua miêu tả của X. Vai gơ là 1 con người có những điểm gì đặc biệt về tính cách và số phận

- GV: Tìm minh chứng về số phận bị vùi dập và sức lao động phi thường của Đô-xtôi-ép-xki?

- GV: Hiệu quả của lối cấu trúc những hình ảnh trái ngược khi thể hiện chân dung Đô-xtôi-ép-xki?

- GV: Từ câu ″Cuối cùng …″ đến hết đoạn trích, các biện pháp so sánh, ẩn dụ đều quy tụ về một thế giới như thế nào? Qua đó, X. Vaigơ muốn nói lên những gì về sứ mạng, về tầm vóc của Đôx-xtôi-ép-xki?

- GV: Việc X. Vaigơ luôn gắn Đôx-xtôi-ép-xki với bối cảnh thời sự, chính trị và văn chương có tác dụng như thế nào trong việc làm nổi bật vai trò của nhà văn?

I. MẤY Ý NGHĨ VỀ THƠ (trích):

1. Đặc trưng cơ bản nhất của thơ: thể hiện tâm hồn con người.

- Đặt ra một câu hỏi: không với nghĩa nghi vấn mà khẳng định:

″Đầu mối của thơ có lẽ ta đi tìm bên trong tâm hồn con người chăng? ″.

- Khởi đầu một bài thơ: phải có ″rung động thơ″, sau đó mới ″làm thơ″.

- Rung động thơ:

+ được bảo tồn khi linh hồn ra khỏi trạng thái bình thường;

+ Sự va chạm với thế giới bên ngoài, với thiên nhiên, với con người khác đánh thức tâm hồn và thổi bùng những cảm xúc mới.

Đối với sáng tác thơ:

+ nó thể hiện những rung động của tâm hồn con người bằng ngôn từ (tức là lời nói).

+ Những lời văn, câu chữ ấy phải có sức truyền cảm cho người đọc và ″ làm nên những sợi tơ tâm hồn.

2. Những đặc trưng khác của thơ gồm: hình ảnh, tư tưởng, cảm xúc, cái thực,..

Để thể hiện tâm hồn con người, hình tượng thơ: không chỉ nắm bắt vẻ bề ngoài. bao gồm nhận thức, thái độ cảm xúc hoặc suy nghĩ. T

hơ nối với suy, thơ phải có suy, mà ý trong thơ cũng là suy, là thơ, muốn lay động sâu thẳm tâm hồn, đưa cảm xúc trực tiếp vào suy nghĩCảm xúc, tình cảm là yếu tố quan trọng nhất mà nhà thơ phấn đấu.

″ Cảm xúc là phần quan trọng nhất của đời sống tâm hồn ″.

Ngay cả cái thực trong thơ cũng là cái chân thật của cảm xúc, nghĩa là diễn tả một cách chân thực và sinh động những gì đang diễn ra trong tâm hồn, tức là hình ảnh thực hiện ra trong tâm hồn khi ta sống trong 1 cảnh vật 1 tình huống hoặc 1 trạng thái ″.

=> Tóm lại, hình ảnh, tư tưởng, tình cảm và hiện thực của thơ đều nằm trong hệ quy chiếu của tâm hồn con người. Ngôn ngữ của thơ khác với ngôn ngữ của cơ thể khác, của văn học khác.

3. Ngôn ngữ thơ có nét khác biệt so với ngôn ngữ các thể loại văn học khác.

Ngôn ngữ trong truyện và nhân vật: chủ yếu là ngôn ngữ trần thuật, tự sự, ngôn ngữ kịch: chủ yếu là ngôn ngữ đối thoại

Ngôn ngữ thơ: có tác dụng gợi đặc biệt qua các yếu tố nhịp điệu, ″ Cái kỳ diệu này của giọng văn trong thơ, có lẽ ta có thể tìm thấy ở nhịp điệu (... ) nhịp điệu nội tâm, nhịp điệu của hình ảnh, tình cảm nói chung của tâm hồn.

Trên cơ sở đánh giá nhịp điệu nội tâm, nhịp điệu tâm hồn, Nguyễn Đình Thi quan niệm:

+ “Thơ tự do không có vần, có vần và thơ không có vần, chỉ có“ thơ thật và thơ giả.

Thơ hay và thơ dở, thơ chứ không phải thơ dùng bất cứ hình thức nào miễn là bài thơ thể hiện đầy đủ tâm hồn con người mới hiện tại.

4. Nét tài hoa của Nguyễn Đình Thi:

Thể hiện ở nghệ thuật tư duy, lập luận, cách dùng từ ngữ, hình ảnh, ... để làm sáng tỏ vấn đề nêu ra. Mở đầu bài viết, dùng ngay lập luận phủ định để khẳng định (phản bác một số ý kiến ​​phiến diện về thơ, có người cho rằng “thơ là mỹ từ”) trong khi số khác lại cho rằng “thơ khác với các thể loại khác”.

Nơi mà thơ đã thấm sâu vào tâm trí để nhấn mạnh rằng đặc điểm cơ bản nhất của thơ là sự thể hiện tâm hồn con người), do đó phát triển ngày càng nhiều ý tưởng cụ thể tập trung vào chủ đề chính. Các lý do được gắn với các bằng chứng.

Cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh hết sức cụ thể, sinh động và gây ấn tượng mạnh:

+ ″Thơ là tiếng nói đầu tiên, tiếng nói thứ nhất của tâm hồn khi đụng chạm với cuộc sống. Toé lân ở những nơi giao nhau của tâm hồn với ngoại vật, trước hết là những cảm xúc″,

+ ″ Mỗi chữ như một ngọn nến đang cháy, những ngọn nến ấy xếp bên nhau thành một vùng sáng chung″.

5. Giá trị của bài văn:

Những vấn đề đặc trưng cho bản chất của thơ ca không chỉ có tác dụng vào thời đó mà còn có giá trị đến ngày nay do ý nghĩa thời sự, tính khoa học đúng đắn và mối liên hệ của chúng, liên quan mật thiết đến cuộc đời và thực tiễn của người sáng tạo thơ.

II. ĐÔ - XTÔI – ÉP – XKI (Trích):

1. Tính cách và số phận của Đô – xtoi – ép – xki:

a. Hai thời điểm đối lập trong cuộc sống:

- Thời điểm thứ nhất: kiếp sống của một kẻ lưu vong (tờ séc cuối cùng, hiệu cầm đồ, phòng làm việc, cơn động kinh, tiền nợ à thời điểm của sự tuyệt vọng lớn nhất.

- Thời điểm thứ hai:

+ Trở về Tổ quốc, ″một giây hạnh phúc tuyệt đỉnh″,

+ những giờ phút ″ xuất thần″,