Giáo án Ngữ văn 12: Thực hành chữa lỗi lập luận trong văn nghị luận

Hoạt động 2. Thực hành

- Giáo viên gọi 1 học sinh nhắc lại các lỗi lập luận hay gặp (đã được tìm hiểu ở bài Chữa lỗi lập luận trong văn nghị luận).

- Học sinh đọc Ghi nhớ

- Giáo viên hướng dẫn và chia nhóm (2 bàn là 1 nhóm) trao đổi phát hiện và phân tích những lỗi lập luận trong những đoạn văn và thực hành sửa lại lỗi để lập luận chặt chẽ, lôgic và có sức thuyết phục

+ Nhóm 1: Nhận ra và nghiên cứu những lỗi lập luận trong các đoạn a và chữa lỗi.

+ Nhóm 2: Nhận ra và nghiên cứu những lỗi lập luận của những đoạn b và sửa lỗi

+ Nhóm 3: Nhận ra và nghiên cứu những lỗi lập luận của những đoạn c và d rồi sửa lỗi

+ Nhóm 4: Nhận ra và nghiên cứu những lỗi lập luận của những đoạn e và sửa lỗi

+ Nhóm 5: Nhận ra và nghiên cứu những lỗi lập luận của những đoạn g và sửa lỗi

+ Nhóm 6: Nhận ra và nghiên cứu những lỗi lập luận của những đoạn h và sửa lỗi

- Mỗi nhóm trao đổi dựa trên cơ sở từng người đã soạn bài, tổng hợp ý kiến, viết vào bảng phụ trong khoảng 10 phút

- Sau khi trao đổi, giáo viên gọi từng đại diện mỗi nhóm lên báo cáo kết quả trao đổi; những nhóm còn lạicó thể bổ sung ý kiến

- Giáo viên dựa vào kết quả trên bảng phụ của các nhóm và nhận xét, bổ sung (nếu cần thiết)

- Giáo viên có thể chấm điểm trực tiếp các nhóm làm việc tích cực và báo cáo kết quả tốt

- Học sinh tự bổ sung lại bài làm của mình

1. Đoạn a:

- Lỗi lập luận: Ví dụ minh họa được đưa ra không phù hợp với ND của những câu trước, không truyền tải được ý “tác động mạnh mẽ đến tâm hồn con người”.

- Gợi ý chữa lỗi: Giá trị quan trọng nhất của VHDG là giá trị nhận thức... vừa ảnh hưởng mạnh mẽ đế tâm hồn con người. Ví dụ như câu: “Thân em như tấm lụa đào – Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”. Câu ca dao giúp ta thấy nhận thức của người phụ nữ về cái đẹp, về giá trị của bản thân. Đồng thời, ta cũng thấy được niềm đau về thân phận bị phụ thuộc và hạnh phúc bấp bênh ở họ. Họ đáng được trân trọng và lại vừa đáng thương.

2. Đoạn b:

- Lỗi lập luận: Nội dung câu kết không thích hợp với những câu trên

- Chửa lỗi: bỏ đi câu cuối

3. Đoạn c:

- Lỗi lập luận: Những câu lập luận còn rời rạc, không thích hợp với nhau, chưa mạch lạc.

- Chữa lại: Truyện ngắn “Vợ nhặt” của Kim Lân đã cho thấy sức mạnh của tình cảm trong tình cảnh khó khăn của cuộc đời. Trong cái đói gay gắt, con người đã biết dựa vào nhau, chia sẻ cho nhau. Đó là biểu hiện của giá trị nhân đạo trong tác phẩm.

4. Đoạn d:

- Lỗi lập luận: Câu 3, câu 4 có ND không thích hợp với nhau.

- Chữa lỗi: Nếu ai đã từng đi tới biển thì hẳn đã cảm nhận được vẻ đẹp kì diệu và sức mạnh của các con sóng miên man vỗ bờ. Các con sóng luôn biến đổi khôn lường, lúc thì êm ả dịu dàng, lúc lại sôi sục, dữ dội. Chính vì vậy XQ đã ví tình yêu của mình như các con sóng để nói lên tình yêu của mình.

5. Đoạn e:

- Lỗi lập luận: Câu chốt đầu đoạn đúng nhưng những câu sau chưa tập trung làm sáng tỏ được, hơn nữa lại mắc lỗi khác ngoài lỗi lập luận.

- Chữa lỗi: Lòng thương người của ND xuyên suốt toàn bộ tác phẩm “Truyện Kiều”. Nội dung viết truyện thơ này như có “máu chảy trên đầu ngọn bút” (Mộng Liên Đường Chủ nhân). Đó chính là niềm xót xa vô hạn trước kiếp hồng nhan bạc phận mà tiêu biểu là Thúy Kiều. Chính vì vậy mà nhà thơ TH đã khái quát rất đúng khi viết: Tố Như ơi, lệ chảy quanh thân Kiều’.

6. Đoạn g:

- Lỗi lập luận:

+ Câu trích dẫn được viết không thích hợp với ý kiến đưa ra: “Hình ảnh những thế hệ cây xà nu cũng gợi lên sự tiếp nối của thế hệ những người dân Xô Man” không thích hợp với trích dẫn: “Có những cây non vừa lớn... lông vũ”.

+ Có các câu tối nghĩa

- Chữa lỗi: Cây xà nu là 1 cây họ thông.. ở Tây Nguyên. Xà nu là loài cây gỗ quý và nhất là có sức sống mãnh liệt. Rừng xà nu là tượng trưng cho người dân Xô Man. Hình tượng các thế hệ cây xà nu thể hiện sự nối tiếp của các thế hệ người dân ở đây trong cuộc chiến không cân sức với kẻ thù hung bạo là đế quốc Mĩ.

7. Đoạn h:

- Lỗi lập luận: Viết các câu có ý nghĩa không ăn khớp với nhau: “Các tác phẩm Văn học dân gian đều hướng ta tới “chân, thiện, mĩ”. Không 1 ai là không biết đến truyện cổ tích “Tấm Cám”;...

- Chữa lỗi: Do ra đời từ rất sớm và gắn liền với đời sống người dân lao động nên văn học dân gian có giá trị trong việc bảo vệ và nuôi dưỡng tâm hồn người dân, hướng tới cái “chân, thiện, mĩ”. Nhờ nhiều tác phẩm, ta nhận thấy nhân dân luôn luôn khao khát cho cái thiện chiến thắng cái ác, ở hiền ắt sẽ gặp lành. Hơn nữa, VHDG còn có rất nhiều những giá trị nghệ thuật đặc sắc trên nhiều thể loại. Chúng ta hãytìm hểu điều ấy qua truyện cổ tích “Tấm Cám”.