Giáo án Ngữ văn 12: Quá trình văn học và phong cách văn học

TIẾT 43

Hoạt động 2. Hình thành kiến thức mới

- Gọi học sinh đọc mục I trong sách giáo khoa trang 178 và trả lời các câu hỏi.

- Văn học là gì?

- Lịch sử văn học khác so với quá trình văn học ra sao?

- Riêng văn học và toàn bộ đời sống văn học khác nhau ra sao?

- Giữa văn học và lịch sử có mối quan hệ ra sao?

- Mối quan hệ giữa các thời kỳ văn học như thế nào?

- Quy luật "bảo lưu" và "tiếp biến" là gì?

- Có nền văn học nào tồn tại và phát triển được mà không cần giao lưu? Vì sao?

- Trào lưu văn học là như thế nào?

- Mỗi trào lưu chỉ có 1 khuynh hướng, một trường phái có đúng không?

Hãy kể các trào lưu lớn trên thế giới?

* Thảo luận nhóm

* Nhóm 1:

- Văn hóa thời kì phục hưng

- Chủ nghĩa cổ điển

* Nhóm 2:

- Chủ nghĩa lãng mạn

* Nhóm 3:

- Chủ nghĩa hiện thực phê phán

- Chủ nghĩa hiện thực Xã hội chủ nghĩa

* Nhóm 4:

- Chủ nghĩa siêu thực

- Chủ nghĩa hiện thực huyền ảo

Nhận xét chung các nhóm, kết luận

I. Quá trình văn học

1. Định nghĩa

Văn học là một loại hình nghệ thuật, một hình thái ý thức xã hội luôn vận động.

Quá trình phát triển của văn học nói chung với sự hình thành, tồn tại và biến đổi có mối quan hệ chặt chẽ với các giai đoạn lịch sử.

Quá trình văn học là quá trình diễn tiến, hình thành, tồn tại, phát triển và biến đổi của văn học qua các thời kỳ lịch sử.

* Các quy luật chung tác động đến quá trình văn học

+ Quy luật văn học gắn bó với đời sống xã hội: Bản chất của cuộc sống xã hội trong giai đoạn lịch sử nào sẽ quyết định nội dung và bản chất của văn học

+ Qui luật kế thừa và cách tân

• Kế thừa dựa trên truyền thống, là cơ sở tồn tại của văn học

• Đổi mới tạo ra cái mới, vận động luôn văn học và phát triển thay đổi để làm phong phú nền Văn học của mình

+ Qui luật bảo lưu và tiếp biến: Văn học mỗi dân tộc để tồn tại và phát triển phải giao lưu với văn học các nước khác đồng thời biết chọn lọc, cải biến để làm giàu cho văn học tộc mình.

2. Trào lưu văn học

Trào lưu văn học là một hiện tượng lịch sử. Đó là phong trào sáng tác tập hợp các tác giả, tác phẩm gần nhau về cảm hứng, ý tưởng và nguyên tắc. Các nguyên tắc thể hiện hiện thực tạo thành một dòng rộng lớn và có ảnh hưởng trong đời sống văn học của một quốc gia hay một thời đại.

* Các trào lưu văn học lớn trên thế giới:

a. Văn học thời phục hưng (ở Châu Âu vào TK XV- XVI)

- Đặc trưng: Tôn trọng con người, giải phóng được tín cách chống lại tư tưởng khắc nghiệt thời trung cổ.

- Nhà văn tiêu biểu: Sêch-xpia (Anh), Xec- van- tec (Tây Ban Nha).

b. Chủ nghĩa cổ điển (Pháp Vào Thế kỉ XVII)

- Đặc trưng: Xem Văn hóa cổ đại là khuôn mẫu lý tưởng, luôn đề cao lý trí, sáng tác theo các quy phạm chặt chẽ.

- Nhà văn tiêu biểu: Cooc - nây, Mô-p-e (Pháp)

c. Chủ nghĩa lãng mạn: (Ở những nước Tây Âu sau cách mạng tư sản Pháp 1789)

- Đặc trưng: Tôn trọng nguyên tắc chủ quan, coi chủ đề trong thế giới tưởng tượng và hình tượng của nhà văn. Nghệ thuật thường có một vẻ đẹp khác thường

- Tác giả tiêu biểu: V. Huygô (Pháp), F. Si-le (Đức)

d. Chủ nghĩa hiện thực phê phán : (Châu âu thế kỉ XIX)

- Đặc trưng: Nghiêng về các nguyên tắc sáng tác khách quan. Thường lấy chủ đề từ đời sống hiện thực, xây dựng các tính cách điển hình, vừa mang tính khái quát, vừa mang tính cụ thể.

- Tác giả tiêu biểu: H. Ban- dăc (Pháp) L. Tôn-tôi (Nga)

e. Chủ nghĩa hiện thực XHCN: (Thế kỉ XX sau Cách mạng tháng Mười Nga)

- Đặc trưng: Khắc họa cuộc sống trong quá trình phát triển cách mạng.

- Nhà văn tiêu biểu :M. Gooc-ki (Nga)

Giooc – giơ A-ma- đô (Braxin)

g. Chủ nghĩa siêu thực : (Pháp- 1922)

- Đặc trưng: Cho rằng thế giới trên hiện thực mới là vùng đất sáng tạo của người nghệ sĩ

- Tác giả tiêu biểu :A. Brơ- tôn (Pháp)

h. Chủ nghĩa hiện thực huyền ảo: (Mỹ La tinh sau chiến tranh thế giới thứ 2)

- Đặc trưng: Xem hiện thực bao gồm cả đời sống tâm hồn, niềm tin tôn giáo, các huyền thoại, truyền thuyết

- Nhà văn tiêu biểu: G. Mac - ket.

* Ở Việt Nam:

- Trào lưu ra đời tại những năm 30 của Thế kỉ XX.

+ Trào lưu lãng mạn

+ Trào lưu hiện thực phê phán

+ Trào lưu hiện thực Xã hội chủ nghĩa

TIẾT 44

Phong cách văn học

Cho học sinh đọc và tìm hiểu văn bản

- Phong cách văn học là như thế nào?

- Phong cách văn học có những đặc điểm gì?

II. Phong cách văn học

1. Khái niệm

- Phong các văn học là sự độc đáo, riêng biệt của những nghệ sĩ biểu hiện trong tác phẩm.

- Phong các văn học xuất hiện do chính nhu cầu, đòi hỏi sự ra đời cái mới và nhu cầu của quá trình sáng tạo văn học.

- Quá trình văn học được đánh dấu bằng các nhà văn xuất sắc mang phong cách độc đáo của họ.

- Phong cách in đậm dấu ấn dân tộc và thời đại

2. Các biểu hiện của phong cách văn học:

- Giọng điệu đặc trưng, cái nhìn, cách cảm thụ mang tính khám phá.

- Việc sáng tạo các phần thuộc nội dung của tác phẩm

- Hệ thống phương pháp biểu hiện, các biện pháp kỹ thuật với dấu ấn riêng.

- Thống nhất từ cốt lõi, mà có sự triển khai đa dạng cách tân

- Với phẩm chất thẩm mỹ cao, giàu tính nghệ thuật.

Tổng kết

Cho học sinh đọc ghi nhớ sách giáo khoa trang 183

III. Ghi nhớ: sách giáo khoa

Hoạt động 3. Hoạt động thực hành

- Cho học sinh làm luyện tập sách giáo khoa trang 183

V. Luyện tập: Căn cứ hướng dẫn sách giáo khoa trang 183