Giáo án Ngữ văn 12: Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi

Hoạt động 3. Thực hành

Giáo viên yêu cầu học sinh đọc đề 1,2 sách giáo khoa và trình bày đối tượng NL ở những đề bài trên.

Yêu cầu học sinh xem gợi ý đã trình bày ở sách giáo khoa, phần tìm hiểu đề.

Cho học sinh thảo luận theo nhóm: lập dàn ý các đề bài trên

Giáo viên bổ sung, hoàn chỉnh ND và nhận xét tinh thần học tập của mỗi nhóm

Giáo viên tiến hành thao tác giống với đề 1

Cho học sinh thảo luận nhóm: lập dàn ý những đề bài trên

Giáo viên bổ sung, hoàn chỉnh ND và đánh giá tinh thần học tập của mỗi nhóm

Xác định đối tượng, ND của bài NL về 1 tác phẩm, 1 đoạn trích văn xuôi

Từ các bài thực hành trên, hãy trình bày đối tượng, ND của 1 bài nghị luận về 1 tác phẩm, đoạn trích văn xuôi?

Hoạt động 4. Ứng dụng

NT châm biếm đả kích của truyện ngắn "Vi hành" của Nguyễn Ái Quốc.

Học sinh thảo luận nhóm, đại diện nhóm trả lời

Giáo viên nhận xét, tổng hợp kiến thức.

1. Tìm hiểu đề, lập dàn ý

Đề 1: Phân tích truyện ngắn "Tinh thần thể dục" - tác giả Nguyễn Công Hoan.

a. Tìm hiểu đề

- ND: toàn bộ nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn.

- Thể loại: Phân tích là chủ yếu, có kết hợp với giải thích, chứng minh, bình luận...

- Dẫn chứng từ truyện ngắn Tinh thần thể dục.

b. Lập dàn ý

A. Mở bài

Giới thiệu truyện ngắn với các đặc sắc về ND và NT

B. Thân bài

- Đặc sắc của kết cấu truyện: Truyện gồm các cảnh không giống nhau tưởng như rời rạc nhưng đều tập trung làm rõ chủ đề: bọn quan lại cầm quyền cưỡng bức dân chúng, thể hiện ý đồ bịp bợm, đen tối.

- Mâu thuẫn và tính chất trào phúng của tác phẩm: mâu thuẫn giữa tinh thần thể dục và cuộc sống khốn khổ, đói rách của ND.

- Ngôn ngữ truyện:

+ Ngôn ngữ người kể chuyện: rất ít lời...

+ Ngôn ngữ những nhân vật: tự nhiên, sống động, bộc lộ chính xác thân phận và trình độ của nhân vật (dẫn chứng:... )

- Vai trò hiện thực và vai trò phê phán:

+ ND truyện xuất phát từ hiện thực xã hội ⇒ Ý nghĩa hiện thực sâu sắc

+ Sự châm biếm, phê phán nhờ bút pháp trào phúng.

Kết bài: Sự đóng góp của truyện đối với văn học hiện thực phê phán, đối với nền văn học

Đề 2

a. Tìm hiểu đề

- ND: Nét khác nhau về từ ngữ và giọng điệu của 2 tác phẩm Chữ người tử tù và Hạnh phúc của một tang gia.

- Thể loại: Phân tích, giải thích.

- Dẫn chứng từ 2 tác phẩm.

b. Dàn ý:

A. Mở bài: sách giáo khoa

B. Thân bài

- Khác nhau về từ ngữ:

+ Nguyễn Tuân: Dùng các từ Hán Việt, từ cổ để dựng lại 1 vẻ đẹp xưa, 1 con người tài hoa, khí phách hiên ngang (dẫn chứng)

+ Vũ Trọng Phụng: phong cách trào phúng: các từ khẩu ngữ, các cách chơi chữ... (dẫn chứng)

- Khác nhau về giọng văn:

+ “CNTT”: cổ kính, trang trọng => ca ngợi, tôn vinh.

+ “HPCMTG”: mỉa mai, giễu cợt => phê phán sự giả dối, lố lăng đồi bại của xã hội

- Giải thích: Sự dùng từ, chọn giọng điệu cần thích hợp với đề tài của truyện và bộc lộ chính xác tư tưởng, tình cảm của nhà văn

C. Kết bài: Tổng kết

2. Đối tượng, ND của bài NL về 1 tác phẩm, 1 đoạn trích văn xuôi

Ghi nhớ: sách giáo khoa

3. Luyện tập

a. Nhận thức đề

Yêu cầu NL 1 tác phẩm: NT châm biếm đả kích của tác phẩm "Vi hành" - Nguyễn Ái Quốc.

b. Các ý cần khai thác:

- Sáng tạo tình huống: nhầm lẫn

- Ý nghĩa của tình huống: diễn tả chân dung Khải Định mà không cần y xuất hiện, qua đó làm sáng tỏ thực chất các ngày trên đất Pháp của vị vua An Nam, qua đó tố cáo cái gọi là “văn minh”, “khai hóa” của thực dân Pháp.