Giáo án: Khái quát văn học Việt Nam từ đầu cách mạng tháng tám 1945 đến thế kỉ XX (Tiết 2)

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Hoạt động 2: Hoạt động hình thành kiến thức mới

Hướng dẫn các em tìm hiểu những nét khái quát nền VHVN từ năm 1975 đến hết thế kỉ XX.

- Thao tác 1: Hướng dẫn các em tìm hiểu một số nét về hoàn cảnh lịch sử, xã hội và văn hoá.

+ GV: Tóm tắt những nét chính về tình hình lịch sử, xã hội, văn hoá thời kì văn học này?

+ GV: Trước những thách thức như vậy, Đảng ta đã đề xuất và lãnh đạo công cuộc đổi mới như thế nào?

II. VÀI NÉT KHÁI QUÁT VĂN HỌC VN TỪ NĂM 1975 ĐẾN HẾT TK XX:

1. Hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hoá:

- Giai đoạn 1975 - 1985: Nước ta hoàn toàn độc lập, thống nhất ta nhưng gặp phải các trở ngại, thử thách mới.

- Từ 1986: Đảng đề xuất và lãnh đạo công cuộc đổi mới toàn diện.

+ Kinh tế: Chuyển sang nền kinh tế thị trường

+ Văn hoá: Giao lưu rộng rãi với nhiều quốc gia trên thế giới nền văn học có điều kiện giao lưu, tiếp xúc mạnh mẽ

Đổi mới nền văn học phù hợp với quy luật khách quan và nhu cầu của văn nghệ sĩ

- Thao tác 2: Hướng dẫn tìm hiểu về những thay đổi và một số thành tựu ban đầu

+ GV: Nền văn học thơ ca sau năm 1975 có đặc điểm gì?

2. Những chuyển biến và một số thành tựu ban đầu:

a. Thơ:

- Thơ tuy không tạo ra sự lôi cuốn, hấp dẫn như giai đoạn trước nhưng vẫn có những tác phẩm đáng chú ý:

+ Chế Lan Viên thể hiện khát vọng đổi mới thơ ca qua các tập thơ Di cảo,

+ Các cây bút thuộc thế hệ chống Mĩ: Xuân Quỳnh, Nguyễn Duy, Thanh Thảo…

+ GV: Thành tưu nổi bật của thơ ca thời kì này là gì? Với những tác phẩm quan trọng nào?

- Trường ca nở rộ:

+ Đường tới thành phố - Hữu Thỉnh

+ Trường ca sư đoàn - Nguyễn Đức Mậu

+ Những người đi tới biển - Thanh Thảo

- Những tác phẩm chủ đạo

+ Người đàn bà ngồi đan - Ý Nhi

+ Tự hát - Xuân Quỳnh

+ Thư mùa đông - Hữu Thỉnh

+ Xúc sắc mùa thu - Hoàng Nhuận Cầm

+ Nhà thơ và hoa cỏ - Trần Nhuận Minh

+ Ánh trăng - Nguyễn Duy

+ Sự mất ngủ của lửa - Nguyễn Quang Thiều

+ Gọi nhau qua vách núi - Thi Hoàng

+ Tiếng hát tháng giêng - Y Phương

+ GV: Tình hình văn xuôi sau năm 1975 như thế nào? Các tác phẩm giai đoạn này có khuynh hướng gì mới?

+ GV: Nêu tên những tác phẩm tiểu biểu?

b. Văn xuôi:

- Có sự khởi sắc hơn thơ ca

- Một số cây bút thể hiện ý thức đổi mới cách viết về chiến tranh, cách tiếp cận hiện thực đời sống.

+ Thời xa vắng - Lê Lựu

+ Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành, Bến quê - Nguyễn Minh Châu

+ Đứng trước biển, Cù lao Tràm - Nguyễn Mạnh Tuấn

+ Cha và con và …, Gặp gỡ cuối năm - Nguyễn Khải

+ hạ, Mùa lá rụng trong vườn - Ma Văn Kháng

+ Hai người trở lại trung đoàn - Thái Bá Lộc

+ Mưa mùa Đất trắng - Nguyễn Trọng Oánh

+ GV: Từ năm 1986, văn học chính thức đổi mới như thế nào? Nêu tên một vài tác phẩm theo khuynh hướng đổi mới?

- Từ năm 1986: văn học nước ta chính thức bước sang thời kì đổi mới: gắn bó, gần gũi hơn đối với những vấn đề đời sống. Văn xuôi thực sự khởi sắc với các thể loại:

+ Tập truyện ngắn:

Tướng về hưu - Nguyễn Huy Thiệp

Chiến thuyền ngoài xa, Cỏ Lau - Nguyễn Minh Châu

+ Tiểu thuyết:

Nỗi buồn chiến tranh - Bảo Ninh

Bến không chồng - Dương Hướng

Mảnh đất lắm người nhiều ma - Nguyễn Khắc Tường

+ Bút kí:

Ai đã đặt tên cho dòng sông - Hoàng Phủ Ngọc Tường

+ Hồi kí:

Cát bụi chân ai, Chiều chiều - Tô Hoài

+ GV: Thực trạng kịch nói sau 1975 như thế nào?

- Kịch nói phát triển mạnh mẽ

+ Hồn Trương Ba da hàng thịt - Lưu Quang Vũ

+ Mùa hè ở biển - Xuân Trình

- Lĩnh vực lí luận phê bình có nhiều đổi mới, xuất hiện một số cây bút trẻ có triển vọng

- Thao tác 3: Hướng dẫn tìm hiểu một số phương diện đổi mới trong văn học sau 1975.

+ GV: Hãy thử kể ra các phương diện đổi mới của văn học từ 1986 trở đi?

+ GV: Liệt kênhững thành tựu nổi trội của văn học Việt Nam 1945-1975?

2. Những dấu hiệu của sự đổi mới:

- Thay đổi theo khuynh hướng dân chủ hoá, mang tính nhân bản, nhân văn sâu sắc.

- Phát triển đa dạng hơn về đề tài, chủ đề; phong phú và mới mẻ về biện pháp nghệ thuật, cá tính sáng tạo của tác giả được phát huy

- Khám phá được con người trong những mối quan hệ, ở nhiều phương diện của cuộc sống, kể cả cuộc sống tâm linh.

+ GV: Công cuộc đổi mới cũng thể hiện những khuynh hướng lệch lạc nào?

Sư đổi mới của văn học thời kì này là tính chất hướng nội, đi vào quá trình tìm kiếm bên trong, chú tâm nhiều hơn đến số phận cá thể trong những hoàn cảnh phức tạp, đời thường.

Văn học giai đoạn này cũng xuất hiện xu hướngnói nhiều tới các mặt trái của xã hội, có khuynh hướng bạo lực.

Tổng kết.

+ GV: Gọi một học sinh đọc phần Kết luận trong sách giáo khoa

III. KẾT LUẬN:

Ghi nhớ (SGK).