Soạn bài: Thuyết minh về một thể loại văn học (trang 154 sgk Ngữ văn 8 tập 1)
+ Muốn thuyết minh đặc điểm của một thể loại văn học thì trước hết cần phải quan sát, nhận xét sau đó bao quát thành các đặc điểm.
+ Khi nêu ra các đặc điểm, cần lựa chọn các đặc điểm tiêu biểu, quan trọng và cần đưa ra các ví dụ cụ thể để làm sáng tỏ các đặc điểm đó.
I. TỪ QUAN SÁT ĐẾN MÔ TẢ, THUYẾT MINH ĐẶC ĐIỂM MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC.
a, Mỗi bài thơ gồm có 8 dòng, mỗi dòng 7 tiếng. Số dòng số chữ đó là bắt buộc, không được tùy tiện thêm bớt.
b, - Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác:
Vẫn là hào kiệt vẫn phong lưu
(T – B – B – T – T – B – B)
Chạy mỏi chân thì hãy ở tù
(T – T – B – B – T – T – B)
Đã khách không nhà trong bốn biển
(T – T – B – B – B – T – T)
Lại người có tội giữa năm châu
(T – B – T – T – T – B – B)
Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế
(T – B – B – T – B – B – T)
Mở miệng cười tan cuộc oán thù
(T – T – B – B – T – T – B)
Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp
(B – T – T – B – B – T – T)
Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu
(B – B – B – T – T – B – B)
- Đập đá ở Côn Lôn:
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn
(B – B – T – T – T – B – B)
Lừng lẫy làm cho lở núi non
(B – T – B – B – T – T – B)
Xách búa đánh tan năm bảy đống
(T – T – T – B – B – T – T)
Ra tay đập bể mấy trăm hòn
(B – B – T – T – T – B – B)
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi
(T – B – B – T – B – B – T)
Mưa nắng càng bền dạ sắt son
(B – T – B – B – T – T – B)
Những kẻ vá trời khi lỡ bước
(T – T – T – B – B – T – T)
Gian nan chi kể việc con con
(B – B – B – T – T – B – B)
c, + Trong một câu, tiếng thứ tư đối thanh với tiếng thứ hai và thứ sáu.
+ Các tiếng 2,4,6 của các cặp câu 1-2,3-4,5-6,7-8 đối thanh.
+ Các tiếng 2,4,6 của câu 1-8,2-3,4-5,6-7 cùng thanh.
d, + Các tiếng hiệp vần với nhau trong bài thơ là ở cuối các câu 1,2,4,6,8.
+ Trong 2 bài thơ, các tiếng hiệp vần đều có thanh bằng.
e, Thường ngắt nhịp 4/3 hoặc 2/2/3.
II. LUYỆN TẬP
Câu 1:
Thuyết minh các đặc điểm chính của loại truyện ngắn:
Mở bài: Nêu định nghĩa chung về thể loại truyện ngắn.
Thân bài: Nêu các đặc điểm của thể loại văn học này:
+ Phạm vi phản ánh hiện thực.
+ Cốt truyện
+ Chi tiết, sự kiện
+ Nhân vật
+ Nội dung ý nghĩa.
Kết bài: Cảm nhận của bản thân em về thể loại này.
Bản 2/ Soạn bài: Thuyết minh về một thể loại văn học (siêu ngắn)
I. Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học
1. Quan sát
a. Mỗi bài thơ gồm có 8 dòng và có 7 tiếng, số dòng và số chữ có bắt buộc và không thể tùy ý thêm bớt.
b. Dùng kí hiệu bằng trắc cho 2 bài thơ "Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác" và "Đập đá ở Côn Lôn"
Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác
Vẫn là hào kiệt vẫn phong lưu
Chạy mỏi chân thì hãy ở tù
( T- T-B-B-T-T-B)
Đã khách không nhà trong bốn biển
( T- T- B- B- B-T-T)
Lại người có tội giữa năm châu
( T- B- T- T-T-B-B)
Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế
( T- B- B- T-B- B-T)
Miệng cười tan cuộc oán thù
( T- T- B- T- T- B)
Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp
( B- T- T- T/ B- T-T)
Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu.
( B- B-B- T- T- T- B)
Đập đá ở Côn Lôn
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn
(B-B-T-T-T-B-B)
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
(B-T-B-B-T-T-B)
Xách búa đánh tan năm bảy đống
(T - T - T - B - B - T - T)
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
(B-B-T-T-T-B-B)
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
(T-B-B-T-B-B-T)
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
(B-T-B-B-T-T-B)
Những kẻ vá trời khi lỡ bước
(T-T-T-B-B-T-T)
Gian nan chi kể việc con con.
(B-B-B-T-T-B-B)
c, Niêm luật của bài thơ:
+ Niêm (dính nhau) tiếng dòng bên trên tương ứng với dòng bên dưới đều B (dòng 1 và dòng 8, dòng 2 và dòng 3, dòng 4 và dòng 5, dòng 6 và dòng 7)
+ Đối: tiếng dòng bên trên B ứng với tiếng dòng bên dưới T (dòng 1 và dòng 2, dòng 3 và dòng 4, dòng 5 và dòng 6, dòng 7 và dòng 8)
d, Các tiếng ở cuối câu thường hiệp vần với nhau, câu 1- 2- 4- 6- 8
- Những tiếng có vần giống nhau là những tiếng ở cuối của các dòng: 1,2,4,6,8 (vần u)
- Những tiếng có vần giống nhau là những tiếng ở cuối của các dòng: 1,2,4,6,8 (vần on).
e, Thường ngắt nhịp chẵn lẻ: 4/3; 2/2/ 3.
2. Lập dàn bài
Luyện tập
Bài 1:
Lập dàn bài thuyết minh những đặc điểm của truyện ngắn
Mở bài: Nêu được định nghĩa của thể loại truyện ngắn
Thân bài:
- Đặc điểm của truyện ngắn
+ Dung lượng: Thông thường truyện ngắn có độ dài chỉ từ vài dòng cho đến vài chục trang
+ Cốt truyện: truyện ngắn thường giới hạn về nhân vật, không gian và thời gian. Truyện ngắn thường chỉ tập trung vào một chủ đề, một tình huống nhất định.
+ Nội dung: Đề cập đến các vấn đề nhân sinh, thế sự.
- Ý nghĩa:
+ Chứa đựng những ý nghĩa nhân sinh sâu sắc
+ Có giá trị nghệ thuật cao.
Kết bài: Cảm nhận của bản thân về sức hấp dẫn, sự đặc sắc của truyện ngắn
Bài trước: Soạn bài: Ôn luyện về dấu câu (trang 152 sgk Ngữ văn 8 tập 1) Bài tiếp: Soạn bài: Muốn làm thằng cuội (trang 156 sgk Ngữ văn 8 tập 1)