Soạn bài: Hịch tướng sĩ (Soạn văn 8)
Bố cục chia thành 4 đoạn:
- Đoạn 1 - (từ đầu đến “còn lưu tiếng tốt”): Nêu các tấm gương trung thần nghĩa sĩ trong sử sách nhằm khích lệ lòng người.
- Đoạn 2 - (từ “Huống chi” đến “cũng vui long”): Từ việc làm sáng tỏ bộ mặt xấu xa của sứ giặc, tác giả đã bày tỏ lòng căm thù quân xâm lược một cách sâu sắc.
- Đoạn 3 - (từ “Các ngươi” đến “không muốn vui vẻ phỏng có được không? ”): Phân tích lẽ phải trái, làm rõ đúng sai trong cách sống và hành động của các tướng sĩ.
- Đoạn 4 - (đoạn còn lại): Nêu nhiệm vụ cấp bách và khích lệ tinh thần chiến đấu của tướng sĩ.
Nội dung bài học
Bài “Hịch tướng sĩ” của Trần Quốc Tuấn đã phản ánh tấm lòng yêu nước nồng nàn của dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm, bộc lộ qua lòng căm thù giặc, ý chí quyết chiến đánh đuổi kẻ thù xâm lược ra khỏi đất nước. Bài Hịch là một áng văn chính luận xuất sắc, có sự kết hợp giữa lời văn thống thiết và lập luận chặt chẽ, sắc bén, có sức lôi cuốn mạnh mẽ.
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1:
(Xem nội dung ở phần trên)
Câu 2:
Tội ác và sự ngang ngược của quân xâm lược:
- Bộ mặt của quân giặc đã được phơi bày bằng các sự việc trong thực tế: đi lại nghênh ngang; sỉ mắng triều đình; bắt nặt tể phụ; đòi ngọc lụa; thu vàng bạc; vét của kho có hạn.
- Tác giả còn thể hiện thái độ căm thù, khinh bỉ giặc với các lối nói hình ảnh ẩn dụ, so sánh: thân dê chó, hổ đói, lưỡi cú diều. Đồng thời, đặt các hình tượng đó trong thế tương quan “lưỡi cú diều”, “thân dê chó”, “bắt nạt tể phụ”, “xỉ mắng triều đình”.
⇒ Khơi dậy lòng tự trọng dân tộc, khắc sâu lòng căm thù kẻ thù.
Câu 3:
Lòng yêu nước, căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn biểu thị qua:
+ Hành động: đau đớn đến thắt tim, quên ăn, mất ngủ, thắt ruột, sẵn sàng hy sinh cho đất nước.
+ Thái độ: căm tức khi chưa trả được mối thù, uất ức.
Câu 4:
- Sau khi nêu mối ân tình giữa chủ soái và các tướng sĩ, Trần Quốc Tuấn mới phê phán các hành động sai của tướng sĩ, đồng thời khẳng định các hành động nên làm với mục đích thức tỉnh sự tự ý thức, trách nhiệm, điều chỉnh hành động và suy nghĩ của tướng sĩ.
- Khi khẳng định hay phê phán, tác giả đều tập trung nhấn mạnh vấn đề đề cao tinh thần cảnh giác, chăm lo rèn luyện để quyết tâm chiến thắng kẻ thù xâm lược. Bởi vì, bài hịch này dù trực tiếp có mục đích khích lệ tinh thần yêu nước, quyết chiến quyết thắng với kẻ thù ngoại xâm của các tướng sĩ.
Câu 5:
- Giọng văn rất linh hoạt, có khi là lời của vị chủ soái nói với các tướng sĩ dưới quyền, có khi là lời của người có cùng cảnh ngộ, có lúc lại là lời khuyên răn bày tỏ sự thiệt hơn, khi lại là lời bày tỏ sự nghiêm khắc cảnh cáo.
- Dù là bày tỏ thiệt hơn, khuyên răn hay là lời nghiêm khắc cảnh cáo thì tác giả cũng cũng đều có mục đích khơi dậy ý thức về trách nhiệm, bổn phận của các tướng sĩ đối với giang sơn xã tắc, kêu gọi mọi người cùng đồng tâm hiệp lực tiêu diệt quân thù.
Câu 6:
Đặc sắc nghệ thuật:
- Các lí lẽ sắc bén, lập luận chặt chẽ, luận điểm rõ ràng và luận cứ chính xác.
- Thủ pháp so sánh – tương phản.
- Thủ pháp trùng điệp – tăng tiến được dùng kết hợp với các thủ pháp so sánh – tương phản, các điệp ngữ, điệp từ, điệp ý được sử dụng một cách triệt để.
- Sử dụng lời văn để bộc lộ tình cảm yêu nước mãnh liệt, chân thành, gây xúc động cho người đọc.
Câu 7:
Sự triển khai lập luận thể hiện qua lược đồ dưới đây:
Luyện tập
Câu 1:
Phát biểu về tinh thần yêu nước của Trần Quốc Tuấn được thể hiện qua bài hịch.
Trần Quốc Tuấn là một vị anh hùng văn võ song toàn của dân tộc Việt Nam. Vào năm 1285, trước khi diễn ra cuộc kháng chiến chống quân Mông Nguyên lần thứ 2, ông đã viết bài “Hịch tướng sĩ” với mục đích khích lệ, kêu gọi các tướng sĩ hãy cùng đứng lên bảo vệ giang sơn xã tắc. Qua bài hịch, ta đã thấy rõ tinh thần yêu nước nồng nàn, tha thiết của vị chủ tướng tài ba. Với lòng căm thù quân xâm lược sâu sắc, Trần Quốc Tuấn đã thể hiện nỗi lòng của mình “Ta thường tới bữa quên ăn; nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa” và nỗi căm thù đến tột cùng là “chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù”. Khi chứng kiến cảnh nước mất nhà tan, ông nguyện sẵn sàng hy sinh thân mình cho đất nước: “Dẫu cho thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng”. Những lời tâm huyết, gan ruột của Trần Quốc Tuấn đã có sức lay động mạnh mẽ, truyền tinh thần yêu nước nồng nàn và lòng căm thù giặc đến các tướng sĩ. Đồng thời khíc lệ các tướng sĩ đứng lên xả thân vì non sông đất nước.
Câu 2:
“Hịch tướng sĩ” vừa giàu hình tượng, cảm xúc, vừa có lập luận chặt chẽ, sắc bén:
- Với mục đích khích lệ tinh thần yêu nước, quyết chiến thắng kẻ thù xâm lược được bộc lộ thông qua các lập luận chặt chẽ, sắc bén.
+ Khích lệ lòng căm thù quân xâm lược, nỗi nhục của kẻ mất nước.
+ Khích lệ tinh thần trung quân ái quốc và ý thức ân nghĩa thủy chung.
+ Khích lệ ý chí tạp lập công danh, đứng lên vì đất nước cũng là vì chính mình.
+ Khích lệ ý thức trách nhiệm và lòng tự trọng trước lẽ thiệt hơn.
- Giàu cảm xúc, giàu hình tượng, khi thống thiết, khi sục sôi, khi nghiêm khắc, lúc lại ân tình...
Bài trước: Soạn bài: Chương trình địa phương (phần văn) (soạn văn 8) Bài tiếp: Soạn bài: Hành động nói (Soạn văn 8)