Soạn bài: Hai cây phong (trang 100 sgk Ngữ văn 8 tập 1)
Bố cục chia thành 4 phần:
Phần 1: Lời giới thiệu chung về làng Ku-ku-rêu và 2 cây phong trên đỉnh đồi của làng.
Phần 2: Hình ảnh 2 cây phong trong cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật tôi.
Phần 3: Những kí ức tuổi thơ gắn liền với 2 cây phong.
Phần 4: Những suy ngẫm về người đã trồng 2 cây phong – thầy Đuy-sen.
Nội dung bài học
Tác phẩm đã truyền cho chúng ta tình yêu quê hương da diết và sự xúc động đặc biệt về tấm gương người thầy Đuy-sen, người đã vun trồng ước mơ và hi vọng cho những em học trò nhỏ của mình.
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1:
+ 2 mạch kể:
-> xưng tôi – mạch kể của nhân vật kể chuyện trong thời điểm hiện tại.
-> xưng chúng tôi – mạch kể về kí ức tuổi thơ trong quá khứ với bạn bè.
+ Nhân vật người kể chuyện là người đã chứng kiến mọi sự việc trong mạch kể xưng tôi, và là người có tham gia trong mạch kể chuyện xưng chúng tôi.
+ Mạch kể chuyện xưng “tôi” có nhiều chi tiết quan trọng hơn vì “tôi” có mặt ở cả 2 mạch kể, đồng thời xuất hiện ở cả phần đầu và phần cuối của văn bản. Toàn bộ bức tranh thiên nhiên đã được vẽ thông qua sự ngắm nhìn của cả tâm hồn, cảm nhận của “tôi”.
Câu 2:
+ Điều thu hút những đứa trẻ đó chính là quang cảnh xung quanh khi nhìn từ trên cành cao nhất của 2 cây phong.
+ Bởi vì khi miêu tả, tác giả đã dùng nhiều màu sắc để miêu tả sự vật, sử dụng các bối cảnh xa gần trong miêu tả.
Câu 3:
+ 2 cây phong chiếm vị trí trung tâm của tác phẩm vì nó chính là biểu tượng của làng, vì nó đã gắn bó với cả cuộc đời từ khi còn bé thơ của nhân vật tôi.
+ 2 cây phong được miêu tả một cách sống động vì người kể chuyện đã hóa thân vào nó để thấu hiểu nó giống như một sinh thể sống.
+ Sự miêu tả đó đến từ cả kí ức, kinh nghiệm của những người đi trước.
Câu 4:
Các đoạn có thể học thuộc lòng:
+ “Trong làng tôi…. bốc cháy rừng rực”
+ “Tôi lắng nghe tiếng 2 cây phong…. Trên đỉnh đồi cao này”
Bản 2/ Soạn bài: Hai cây phong (siêu ngắn)
Bố cục chia thành 2 phần:
- Phần 1 - (từ đầu… gương thần xanh): 2 cây phong gắn với văn hóa của làng Ku-ku-rêu thông qua lời kể của nhân vật "tôi".
- Phần 2 - (phần còn lại): Những thước phim quay chậm về kỉ niệm trong thời thơ ấu gắn liền với 2 cây phong.
Tóm tắt
Làng Ku-ku-rêu nằm ở ven chân núi, trên một cánh thảo nguyên. Phía trên làng, giữa một ngọn đồi bao la, có 2 cây phong to lớn, nằm giữa ngọn đồi giống như hai ngọn hải đăng trên núi. Hai cây phong đã gắn bó với tuổi thơ của “tôi” và biết bao thế hệ người dân trong làng. Đó chính là biểu tượng riêng, tiếng nói tâm hồn của người dân làng Ku- ku- rêu. Trên 2 cây phong, vào năm học cuối cùng của tuổi học trò, trước khi nghỉ hè đến “tôi” cùng những người bạn của mình lại có những trò vui, khám phá “thế giới đẹp đẽ vô ngần”. Lũ trẻ rất hào hứng trèo lên cây, say sưa ngắm nhìn ngôi làng và những vùng đất xung quanh khi ngồi ngọn cây phong. “Tôi” nghĩ về điều thắc mắc ngày xưa, ai đã trồng 2 cây phong này và những suy nghĩ của người đó khi trồng nó, vì sao ngôi trường trên quả đồi có 2 cây phong ấy lại được đặt tên là “Trường Đuy-sen”
Câu 1:
- Căn cứ vào đại từ nhân xưng người kể chuyện ("tôi " hoặc "chúng tôi") để xác định 2 mạch kể phân biệt lồng vào nhau:
+ Từ đầu… gương thần xanh: mạch kể chuyện xưng "tôi"
+ Từ năm học… xanh biêng biếc: mạch kể xưng "chúng tôi"
+ Đoạn còn lại: mạch xưng "tôi"
Trong mạch kể xưng “tôi”, tôi là một người kể chuyện nhân danh tác giả, tự giới thiệu mình là “họa sĩ”. Trong mạch kể xưng là “chúng tôi " vẫn là người kể chuyện xưng "tôi" nhưng lại nhân danh cả “bọn con trai ngày trước” để kể chuyện.
- Trong 2 mạch kể, mạch kể xưng “tôi” quan trọng hơn xưng "chúng tôi" trong văn bản này. Vì mọi sự quan sát, cảm nhận đều à dưới cái nhìn của người kể xưng “tôi”.
Câu 2:
Trong mạch kể của người kể chuyện xưng “chúng tôi”, điều thu hút người kể chuyện và bọn con trai ngày trước, làm cho chúng ngất ngây là:
- Cây phong trên đồi cao vào dịp trước kì nghỉ hè của năm học cuối cùng, bọn trẻ con chạy ào lên phá tổ chim
- “thế giới đẹp đẽ vô ngần của ánh sáng và không gian bao la” mở ra trước mắt bọn trẻ khi chúng ngồi trên các cành cây cao của 2 cây phong.
Có thể nói, người kể chuyện đã miêu tả quang cảnh và hình ảnh 2 cây phong dựa trên ngòi bút đậm chất hội họa:
- Đường nét:
+ Đất rộng bao la
+ Dải thảo nguyên hoang sơ: Mất hút trong màn sương
+ Những dòng sông dài tận chân trời: Sợi chỉ bạc mỏng manh
+ Cây phong: nghiêng ngả, khổng lồ, cao ngang tầm cánh chim bay, cành cao ngất...
- Màu sắc:
+ Màu trắng của làn sương mờ đục
+ Màu xanh của thảo nguyên xa thẳm biêng biếc
+ Màu bạc lấp lánh của những con sông.
→ Quang cảnh và 2 cây phong đã được tác giả miêu tả thông qua ngòi bút đậm chất hội họa. Những đường nét phóng khoáng, những màu sắc kết hợp hài hòa... đã tạo thành một bức tranh thiên nhiên sinh động và có hồn.
Câu 3:
- Trong mạch kể chuyện xưng "tôi"nguyên nhân 2 cây phong giữ vai trò là trung tâm, gây cảm xúc và xúc động sâu sắc cho người kể chuyện:
+ 2 cây phong xuất hiện từ khi “tôi biết chúng từ thuở chúng bắt đầu biết mình”, 2 cây phong như hai ngọn hải đăng của làng, có “tiếng nói riêng”, “tâm hồn riêng”.
+ Hình ảnh 2 cây phong gắn liền với những “ấn tượng tuổi thơ”, kỉ niệm tuổi học trò "tuổi trẻ của tôi đã lưu lại nơi ấy… như miếng mảnh vỡ của chiếc gương thần xanh…"
+ 2 cây phong chính là nhân chứng cảm động về tình thầy trò giữa thầy Đuy-sen và cô bé An-tư-nai.
- 2 cây phong như 2 con người, có tâm hồn riêng và tiếng nói riêng, được miêu tả một cách sống động như hai con người, qua con mắt quan sát tinh tế của một họa sĩ và cũng là một người con xa quê:
+ Trí tưởng tượng vô cùng phong phú đã giúp người kể nghe được tiếng nói những cung bậc cảm xúc, những sắc thái khác nhau của 2 cây phong.
+ Sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hóa để làm sống động thế giới của 2 cây phong.
→ 2 cây phong chính vì thế đã không chỉ còn là biểu tượng của quê hương “tôi” mà còn thể hiện lòng yêu quê hương tha thiết của nhân vật “tôi”.
Bài trước: Soạn bài: Lập dàn ý cho bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm (trang 95 sgk Ngữ văn 8 tập 1) Bài tiếp: Soạn bài: Nói quá (trang 102 sgk Ngữ văn 8 tập 1)