Xây dựng đoạn văn trong văn bản (trang 34 Ngữ văn 8 tập 1)
Câu 1
Văn bản đã cho gồm 2 ý chính:
- Khái quát về nhà văn Ngô Tất Tố.
- Giá trị cơ bản của tác phẩm "Tắt đèn".
Câu 2:
Một đoạn văn có thể được nhận biết bằng cách dựa vào chữ viết hoa thụt đầu dòng của đoạn và dấu chấm xuống dòng. Đoạn văn thường có nhiều câu tạo thành và diễn đạt một ý tương đối trọn vẹn.
Câu 3:
Đoạn văn là đơn vị trực tiếp cấu tạo nên văn bản, thể hiện một nội dung nhất định và tương đối hoàn chỉnh, bắt đầu từ chữ viết hoa lùi đầu dòng và được kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng. Đoạn văn thường có nhiều câu tạo thành.
Từ ngữ và câu trong đoạn văn
1. Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề của đoạn văn
a. Từ ngữ chủ đề ở đoạn một: nhà văn, Ngô Tất Tố, ông,Tác phẩm chính của ông.
b. câu chủ đề văn bản trong đoạn thứ hai: Tắt đèn là tác phẩm tiêu biểu nhất của nhà văn Ngô Tất Tố.
Chúng ta nhận ra đó là câu chủ đề của đoạn văn vì nó nêu một cách khái quát nội dung của đoạn, ngắn gọn và đứng ở phần cuối đoạn.
c.
– Từ ngữ chủ đề là những từ ngữ thường được sử dụng lặp đi lặp lại nhiều lần nhằm duy trì đối tượng được diễn đạt.
- Câu chủ đề là một câu có nội dung khái quát, thường đứng ở đầu hoặc cuối đoạn văn.
2. Cách trình bày nội dung của đoạn văn
a. Cách trình bày đoạn văn trong văn bản đã cho:
- Đoạn 1: Chỉ có từ ngữ chủ đề chứ không có câu chủ đề, trình bày kiểu song hành.
- Đoạn 2: Câu chủ đề đặt ở cuối đoạn, trình bày kiểu quy nạp.
- Đoạn 3: Câu chủ đề đặt ở đầu đoạn, trình bày kiểu diễn dịch.
b.
– Câu chủ đề của đoạn văn đặt ở cuối đoạn “Như vậy, lá cây có màu xanh... ”.
- Nội dung đoạn văn được trình bày theo trình bày kiểu quy nạp.
Luyện tập
Câu 1:
Văn bản đã cho có thể chia thành hai ý, mỗi ý được diễn đạt bằng 1 đoạn văn:
- Ý 1: Thầy đồ lười lấy văn tế ông thân sinh chép lại để đưa cho chủ nhà tế vợ.
- Ý 2: Sự việc xảy ra và xảy ra cãi vã.
Câu 2: Cách trình bày trong các đoạn văn:
Đoạn văn Vị trí câu chủ đề Cách trình bày nội dung
a. Đầu đoạn diễn dịch
b. Không có song hành
c. Không có song hành
Câu 3: Tham khảo:
- Đoạn văn diễn dịch:
Lịch sử nước ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ lòng yêu nước của nhân dân ta. Nhân dân ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang và hào hùng thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Lê Lợi, Trần Hưng Đạo, Quang Trung, … Chúng ta cần phải biết ơn và ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy chính là những người tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
(Hồ Chí Minh, Hồ Chí Minh toàn tập, tập 6, NXB Sự thật, Hà Nội, 1986)
- Đoạn văn quy nạp:
Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử hào hùng, vẻ vang của dân tộc dưới thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Lê Lợi, Trần Hưng Đạo, Quang Trung, … Chúng ta cần phải ghi biết ơn và nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy chính là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. Tinh thần yêu nước của dân tộc ta đã được khẳng định trong những cuộc kháng chiến vĩ đại, gắn liền với những tên tuổi ấy.
Câu 4:
a. Giải thích ý nghĩa câu tục ngữ: (quy nạp)
Thành công là đạt được mục tiêu nào đó mà đã đề ra trong cuộc sống của mình. Thất bại có nghĩa đối lập với thành công, là vấp ngã, là không đạt được kết quả đã đề ra từ trước. “Thất bại là mẹ thành công” là một câu tục ngữ sâu sắc, cô đọng, chính là lời khuyên chân thành của ông cha ta đã đúc kết từ kinh nghiệm thực tiễn rằng thất bại chính là con đường đi đến thành công.
b. Giải thích vì sao người xưa lại nói Thất bại là mẹ thành công.
Vì sao người xưa lại nói có câu “Thất bại là mẹ thành công”? Mới nghe thì tưởng chừng mâu thuẫn nhưng không hề mâu thuẫn, nó thật sự chính xác. Sau mỗi một lần thất bại, ta sẽ tìm ra nguyên nhân vì sao dẫn đến những sai sót, từ đó rút ra những bài học, những kinh nghiệm quý báu để lần sau tránh phạm những sai lầm đó nữa và ngày càng tiến đến thành công.
c. Nêu bài học dùng câu tục ngữ ấy trong cuộc sống.
Trong thực tế, để đạt được một mục tiêu nào đó, ai cũng đã từng trải qua thất bại. Muốn đi vững trên đôi chân của mình, ta phải chập chững và phải vấp ngã biết bao lần khi tập đi. Thomas Edison đã tìm phát minh ra dây tóc bóng đèn phù hợp, ông đã thử 10000 lần thất bại. Nhưng ông nhìn nhận rằng “Tôi đã tìm ra 10000 cách không hoạt động”. Còn có rất nhiều tấm gương khác nữa. Phải thất bại thì chúng ta mới rút ra được những kinh nghiệm, có động lực để tiếp tục học hỏi và tích lũy kinh nghiệm để từng bước tiến đến thành công.
Bài trước: Tức nước vỡ bờ (trích Tắt đèn) (trang 32 Ngữ văn 8 tập 1) Bài tiếp: Viết bài tập làm văn số 1 - Văn tự sự (trang 37 Ngữ văn 8 tập 1)