Hành động nói (Soạn văn 8)
- Lí Thông nói với Thạch Sanh với mục đích cướp công giết chằn tinh về mình. Câu nói bộc lộ rõ nhất mục đích ấy là câu: Thôi, bây giờ nhân lúc trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì thì để anh ở nhà lo liệu.
- Lí Thông đã đạt được mục đích nói của bản thân mình, vì sau khi nghe Lí Thông nói vậy Thạch Sanh đã vội vàng chia tay mẹ con hắn để ra đi.
- Lí Thông đã thực hiện được mục đích của mình thông qua lời nói.
- Việc làm của Lí Thông có thể được xem là một hành động, vì nó là một việc làm có chủ đích.
II. Một số kiểu hành động nói thường gặp
Câu 1: Lời nói của nhân vật Lí thông gồm có 4 câu: Con trăn ấy là của vua đã nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không tránh khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì thì để anh ở nhà lo liệu.
- Câu "Con trăn ấy... đã lâu" có mục đích là thông báo.
- Câu "Nay em giết nó, tất không tránh khỏi bị tội chết" có mục đích là đe dọa.
- Câu "Thôi... trốn ngay đi" có mục đích là khuyên nhủ.
- Câu "Có... lo liệu" có mục đích là hứa hẹn.
Câu 2:
- Hành động hỏi và có mục đích để hỏi: "Vậy... ở đâu?"
- Hành động trình bày và mục đích là thông báo "Con sẽ... Đoài".
- Hành động hỏi và mục đích là khẩn thiết van xin "U nhất định... u? U không... u?".
- Hành động bộc lộ cảm xúc và mục đích là để than "Khốn nạn... này! Trời ơi... !".
Câu 3: Qua phân tích 2 đoạn trích ở mục I và II, có các kiểu hành động nói: hứa hẹn, thể hiện cảm xúc, hỏi, trình bày, cầu khiến, đe dọa, ...
III. Luyện tập
Câu 1:
- Mục đích chính của hành động nói của Trần Quốc Tuấn là:
+ Khích lệ tinh thần yêu nước của các tướng sĩ.
+ Động viên tướng sĩ tích cực tìm tòi và học tập Binh thư yếu lược do chính Trần Quốc Tuấn soạn thảo.
- VD: "Ta thường tới bữa quên ăn, ... máu quân thù". Câu này thuộc kiểu câu trần thuật, hành động nói có mục đích trình bày.
Câu 2:
a.
- Hành động hỏi và mục đích là thăm hỏi: "Bác trai... chứ?"
- Hành động trình bày và mục đích là thông báo: "Cảm ơn... như thường... Nhưng... lắm".
- Hành động điều khiển và mục đích là cầu khiến: "Này... trốn".
- Hành động trình bày và mục đích là nêu lên ý kiến thuyết phục: "Chứ cứ nằm... khổ. Người ốm... hoàn hồn".
- Hành động trình bày và mục đích là thể hiện sự đồng ý "Vàng... cụ".
- Hành động trình bày và mục đích là giải thích "Nhưng để... đã. Nhịn... còn gì".
- Hành động điều khiển và mục đích là khuyên bảo, giục: "Thế thì... đấy".
b.
- Hành động trình bày: Đây là ý Trời... việc lớn.
- Hành động hứa hẹn và mục đích là thề nguyền: Chúng tôi nguyện... Tổ quốc!
c.
- Hành động báo tin và mục đích là tìm sự cảm thông và giải tỏa day dứt "Cậu Vàng... ạ! "Bán rồi! ... bắt xong!".
- Hành động hỏi và mục đích là muốn xác nhận một sự thật "Cụ bán rồi".
- Hành động hỏi và mục đích là tỏ ra bất ngờ "Thế... à?".
- Hành động thể hiện cảm xúc và mục đích biểu đạt sự day dứt, dày vò "Khốn nạn... ơi!".
- Hành động kể và mục đích là để giải tỏa sự dằn vặt, đau đớn vì chót lừa một con chó.
Câu 3:
- Anh phải hứa với em...: hành động điều khiển.
- Anh hứa đi: hành động điều khiển.
- Anh xin hứa: hành động hứa.
Bài trước: Hịch tướng sĩ (Soạn văn 8) Bài tiếp: Nước Đại Việt ta (trích Bình Ngô Đại Cáo - Nguyễn Trãi) (Soạn văn 8)