Thuế máu (Soạn văn 8)

I. Chiến tranh và người bản xứ

Trước năm 1914, chúng xem họ như những tên da đen bẩn thỉu. Khi chiến tranh nổ ra, họ đã trở thành “chiến sĩ bảo vệ tự do và công lí”. Nhưng họ đã phải trả một cái giá quá đắt, cả những người xông pha ra trận và người ở hậu phương phải bỏ mạng vô kể.

II. Chế độ lính tình nguyện

Ngoài thuế, sưu, ... nhân dân Đông Dương còn phải gánh chịu thêm vạ mộ lính. Chế độ ấy được thực hiện bằng cách nào không biết, chỉ cần trong một khoảng thời gian nhất định phải nộp đầy đủ một số lính nhất định. Những người bị bắt luôn tìm đủ mọi cách để chạy trốn.

III. Kết quả của sự hi sinh

Khi chiến tranh kết thúc, cả người da đen và chúng ta đã trở lại “giống người bẩn thỉu”. Bọn chúng đã tịch thu của cải của họ, đánh đập và hành hạ một cách dã man trong khi thương binh người Pháp lại được đối đãi một cách tử tế.

Bố cục chia thành 3 phần

- phần 1: Chiến tranh và “người bản xứ”

- phần 2: Chế độ lính tình nguyện

- phần 3: sự hi sinh và kết quả

Câu 1: Về cách đặt tên chương, tên các phần của tác giả

- Cái tên "thuế máu" đã phản ánh tính chất dãn man của một loại thuế đặc biệt mà thực dân Pháp đã ép buộc dân thuộc địa phải đóng: Thuế máu. Nó đã lột tả số phận thảm thương của người dân thuộc địa, bao hàm lòng căm phẫn, thái độ mỉa mai đối với tội ác cùng cực của chính quyền thực dân.

- Trình tự và cách đặt tên cho các phần trong chương đã gợi lên quá trình bóc lột, lừa bịp đến cùng kiệt thuế máu của bọn thực dân cai trị lên người dân thuộc địa. Từ "Chiến tranh và người bản xứ" đến "Chế độ lính tình nguyện" tiếp đến chỉ ra "Kết qua của sự hi sinh", các phần được nối tiếp như thế... đã chứng tỏ tinh thần chiến đấu vô cùng mạnh mẽ, sự phê phán một cách triệt để của Nguyễn Ái Quốc.

Câu 2:

a) Thái độ của các tên quan cai trị thực dân đối với nhân dân thuộc địa:

- Trước chiến tranh, họ bị xem như một giống người hạ đẳng, bị đối xử và đánh đập một cách tàn bạo như súc vật.

- Khi cuộc chiến tranh nổ ra, lập tức họ được các tên quan cai trị tung hứng vỗ về, được phong cho các danh hiệu cao quý (trở thành những người bạn hiền, những đứa con yêu).

→ Đã cho thấy thủ đoạn lừa dối bị ổi của chính quyền thực dân để biến người dân thuộc địa thành vật hi sinh.

b) Số phận bi thương của người dân thuộc địa trong những cuộc chiến tranh phi nghĩa:

- Họ phải đột ngột rời xa gia đình, chối thây bỏ xác.

- Lấy máu mình tưới lên vòng nguyệt quế của chỉ huy.

- Lấy xương chạm lên gậy của các ngài thống chế.

- Những người ở hậu phương phải phục vụ chiến tranh đến sức cùng lực kiệt và chết.

→ Số phận thảm thương.

Câu 3:

a. Những mánh khóe, thủ đoạn bắt lính của bọn thực dân:

- Tiến hành lùng ráp, vây bắt và cưỡng bức người dân phải đi lính.

- Lợi dụng chuyện bắt lính để dọa nạt, xoay xở moi tiền đối với những tên nhà giàu.

- Sẵn sàng xích, trói, nhốt người ta như nhốt các con vật, sẵn sàng đàn áp một cách dã man nếu như có người chống đối.

b. Chiêu bài "tình nguyện" hay chính là những trò bịp bợm giảo hoạt của bọn cầm quyền.

- Trong khi làm những việc lừa bịp và tàn ác như trên, chính quyền thực dân lại tiếp tục rêu rao về lòng tự nguyện đi đầu quân của người dân nước thuộc địa. Lời tuyên bố trịnh trọng của phủ toàn quyền Đông Dương chỉ càng thể hiện sự lừa dối một cách trơ trẽn.

- Không hề có việc người dân tình nguyện hiến dâng xương máu như những lời lẽ bịp bợm của bọn cầm quyền. Tác phẩm đã lột tả sự thực: người dân thuộc địa hoặc là trốn tránh hoặc là phải xì tiền ra. Thậm chí họ còn tìm cách tự làm cho mình mắc phải những bệnh nặng để không phải đi lính.

Câu 4: Kết quả của sự hi sinh của người dân nước thuộc địa trong những cuộc chiến tranh:

- Lời tuyên bố của bọn thực dân im bặt.

- Người bản xứ đã trở lại "giống người hèn hạ".

- Họ bị lột hết của cải, bị đánh đập một cách vô cớ, bị đối xử tàn nhẫn như với súc vật.

- Họ trở về trị trí hèn hạ như ban đầu.

- Bỉ ổi hơn nữa đó là chính quyền thực dân còn đầu độc cả một dân tộc với mục đích vơ vét cho đầy túi – cấp môn bài bán lẻ thuốc phiện cho các thương binh người Pháp và vợ con của các sĩ tử người Pháp.

Câu 5: Nhận xét về trình tự bố cục các phần trong chương, về nghệ thuật đả kích sắc sảo, châm biếm, tài tình của tác giả.

a. Ba phần của chương 'Thuế máu' được chia bố cục theo trình tự thời gian: trước, trong và sau khi diễn ra các cuộc chiến tranh thế giới từ năm 1914 – 1918. Với cách sắp xếp này bộ mặt giả nhân giả nghĩa đầy trơ trẽn, bản thuế máu đã được phơi bày một cách toàn diện và triệt để. Mặt khác, số phận bi thương của người dân ở các nước thuộc địa được miêu tả một cách chi tiết và sinh động.

b. Nghệ thuật đả kích sắc sảo, châm biếm, tài tình của tác giả được bộc lộ chủ yếu qua các phương diện sau:

- Xây dựng một hệ thống hình ảnh giàu tình cảm, sinh động và có sức mạnh tố cáo.

- Giọng điệu trào phúng vô cùng đặc sắc.

Câu 6: Nhận xét về các yếu tố biểu cảm trong đoạn trích.

- Các hình ảnh được xây dựng có tính biểu cảm cao, phản ánh một cách chân thực số phận đáng thương của người dân thuộc địa và sự bỉ ổi của bọn thực dân.

- Giọng điệu của tác phẩm cũng là một giọng của niềm xót thương và sự căm phẫn.

- Trong đoạn trích này, yếu tố tự sự được kết hợp chặt chẽ, hài hoà với yếu tố biểu cảm.