Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận (Soạn văn 8)
Câu 1:
- (a) Phương thức biểu đạt: kể (kể lại các thủ đoạn bắt lính của bọn thực dân Pháp đối với những người dân thuộc địa)
- (b) Phương thức biểu đạt: miêu tả (tả cảnh người dân thuộc địa bị bắt đi lính).
- Đoạn (a) không thuộc kiểu văn bản tự sự hay đoạn (b) không thuộc kiểu văn bản miêu tả vì mục đích chính của tác giả là tố cáo, vạch trần tội ác, sự giả dối, lừa bịp của chính quyền thực dân Pháp dưới cái vỏ bọc gọi là chế độ lính tình nguyện.
- Tác dụng giúp bài văn nghị luận thêm rõ ràng, cụ thể, thuyết phục và sinh động hơn.
Câu 2:
a. Ở văn bản trích "Người anh hùng làng Gióng":
- Yếu tố tự sự:
+ Là các chi tiết kể lại câu chuyện mẹ chàng Trăng nằm mộng, đẻ ra chàng và chuyện chàng tiêu diệt tên bạo chúa rồi bay vào mặt trăng.
+ Là các chi tiết kể lại chuyện nàng Han đánh đuổi giặc ngoại xâm và sau đó hóa thành tiên, tắm rửa rồi bay về trời.
- Yếu tố miêu tả:
+ Mơ thấy con thỏ trắng nhảy qua ngực
+ Chàng không cười, không nói, hàng ngày chỉ thích chơi khiên đao.
+ Chàng cưỡi con ngựa đá khổng lồ.
+ Biến vào mặt trăng để hằng đêm chiếu rọi xuống dòng thác Pông-gơ-nhi những vầng sáng bạc.
b. Tác giả đã không kể đầy đủ, cặn kẽ toàn bộ 2 câu truyện Chàng Trăng và Nàng Han mà chỉ nhấn mạnh vào các chi tiết cụ thể vì:
+ Kể và tả chỉ có vai trò phụ, không phải là mục đích chính của văn bản này.
+ Mục đích chính của văn bản là có mục đích khẳng định các dân tộc anh em trên lãnh thổ đất nước chúng ta đã sáng tạo ra rất nhiều truyện anh hùng đẹp. Chính vì thế việc miêu tả và tự sự chỉ được sử dụng khi các yếu tố đó có lợi cho việc làm nổi bật luận điểm này.
Câu 3: Khi đưa các yếu tố tự sự và miêu tả vào văn bản nghị luận ta cần lưu ý:
+ Không sử dụng tràn lan các yếu tố miêu tả và tự sự. Bởi vì đây không phải là mục đích chính của văn bản nghị luận.
+ Chỉ sử dụng với mục đích làm sáng tỏ các luận điểm, làm nổi bật các luận điểm.
II. Luyện tập
Câu 1: Các yếu tố miêu tả và tự sự có trong đoạn nghị luận là:
- Yếu tố tự sự: Sắp trung thu... , Mười mấy ngày qua... của bộ mặt nhà giam... , Đêm nay rất đẹp...
- Tác dụng: Giúp người đọc hiểu thêm về hoàn cảnh sáng tác bài thơ và những nỗi niềm tâm trạng của nhà thơ trong đêm trăng.
- Yếu tố miêu tả: Bỗng đêm nay trăng sáng quá chừng. Trong suốt, bao la, huyền ảo, vỗ về. Ngay bên cửa sổ, lồng trong bóng cây... , Nó ăm ắp, tình tứ, nó rạo rực, nó muốn yêu, muốn thưởng thức, muốn chan hòa, muốn giãi bày, muốn bộc lộ, ...
- Tác dụng: Giúp người đọc hiểu được cảnh thiên nhiên trong đêm trăng và tâm hồn phơi phới của người ngắm trăng.
Các yếu tố tự sự và miêu tả này giúp chúng ta hiểu thêm tình cảm của Bác Hồ dành cho thiên nhiên, cho ánh trăng ngày rằm.
Câu 2:
- Cần vận dụng các yếu tố miêu tả để làm nổi bật vẻ đẹp của hoa sen, yếu tố tự sự có thể kể lại một tình huống hoặc một kỉ niệm khi gặp loài hoa này.
- Tác dụng: Làm cho bài văn nghị luận (nêu ý kiến) thêm rõ ràng, cụ thể, sinh động và tăng sức thuyết phục.
Bài trước: Lựa chọn trật tự từ trong câu (Soạn văn 8) Bài tiếp: Ông Giuốc-Đanh mặc lễ phục (Soạn văn 8)