Bố cục của văn bản (trang 24 Ngữ văn 8 tập 1)
Câu 1:
Bố cục văn bản đã cho:
- Phần 1: từ đầu... danh lợi: giới thiệu khái quát về nhân vật.
- Phần 2: tiếp theo... không cho vào thăm: phẩm chất cao quý của thầy Chu Văn An.
- Phần 3: còn lại: nỗi tiếc thương và lòng tôn kính của người đời với thầy Chu Văn An.
Câu 3:
Mối quan hệ giữa các phần trong văn bản: Phần 1 nêu lên ý khái quát của toàn bài; Phần 2 triển khai các luận điểm; Phần 3 kết thúc luận đề.
Câu 4: Bố cục một văn bản:
- Mở bài : giới thiệu nội dung và thu hút sự chú ý của người đọc.
- Thân bài : phát triển và giải quyết một cách cụ thể các vấn đề đã được chỉ ra ở phần mở bài, duy trì sự chú ý của người đọc vào nội dung chính.
- Kết bài : tóm tắt kết luận và đáp ứng sự chờ đợi của người đọc.
Mở bài thường thể hiện chủ đề của văn bản, Thân bài thường trình bày các khía cạnh khác nhau của chủ đề, Kết bài là tổng kết chủ đề văn bản.
Cách bố trí, sắp xếp nội dung phần thân bài của văn bản
Câu 1:
Phần Thân bài của văn bản "Tôi đi học", tác giả Thanh Tịnh đã hồi tưởng lại những kỉ niệm khó quên về buổi tựu trường đầu tiên: trên con đường đến trường, trên sân trường, trong lớp học. Tác giả đã sắp xếp các sự việc theo một trình tự thời gian hợp lý: từ nhà tới trường đến khi vào trong lớp học. Và trình tự không gian là con đường hằng ngày vẫn đi→ trên sân trường → trong lớp học.
Câu 2:
Những diễn biến tâm lý, tâm trạng của nhân vật bé Hồng trong phần Thân bài:
- Khi đối thoại với người cô: mong nhớ, uất ức, thương mẹ.
- Khi gặp lại mẹ: hạnh phúc, sung sướng
Câu 3:
Khi tả con người, con vật, vật, phong cảnh,... có thể tả theo trình tự từ ngoài vào trong, từ xa đến gần, từ cao xuống thấp, từ hình dáng đến nội tâm, từ khái quát đến cụ thể, điểm chung đến riêng, hoặc ngược lại...
Câu 4:
Các sự việc được nhắc đến trong phần Thân bài của văn bản Người thầy đạo cao đức trọng gồm 2 đoạn. Mỗi đoạn diễn đạt một mặt của vấn đề, trước là bàn về đạo cao (thầy giáo giỏi), sau là bàn về đức trọng (không màng tới danh lợi)
Câu 5:
Cách sắp xếp nội dung ở phần Thân bài của văn bản:
Tùy thuộc vào kiểu văn bản, chủ đề, mục đích giao tiếp của người viết mà nội dung của phần Thân bài cần được sắp xếp theo trình tự thời gian và không gian một cách hợp ly, theo theo mạch suy luận hay sự phát triển của sự việc.
Luyện tập
Câu 1:
a. Miêu tả từ xa tới gần rồi lại ra xa, từ ngoài vào trong rồi từ trong ra ngoài.
- Cảnh đàn chim khi mới thấy (từ xa)
- Cảnh đàn chim đậu trong vườn cây khi tiến đến gần
- Chim đậu và làm tổ trên cây trong vườn
- Cảnh đàn chim khi thuyền đã đi xa.
b. Miêu tả theo trình thời gian sáng-chiều-tối.
c. Sự việc sắp xếp theo mạch suy luận: nêu luận đề rồi đưa ra các dẫn chứng.
Câu 2:
Trình bày về lòng thương mẹ của cậu bé Hồng trong văn bản "Trong lòng mẹ":
- Thái độ, suy nghĩ của cậu bé Hồng trước những lời nói xấu mẹ đầy cay nghiệt của bà cô.
- Sự hạnh phúc, sung sướng của bé Hồng khi được gặp lại mẹ qua hành động và cảm xúc chân thật.
Câu 3:
Cách sắp xếp chưa được hợp lí. Cần phải phân tích nghĩa của câu tục ngữ trước (nghĩa đen và nghĩa bóng). Sau đó mới lấy ví dụ minh họa→ cần chuyển ý (b) lên trước ý (a). Trong phần ví dụ cần phải sắp xếp từ phạm vi nhỏ tới lớn (người chịu đi chịu học hỏi → các vị lãnh đạo→ thời kỳ đổi mới).
Bài trước: Trường từ vựng (trang 21 Ngữ văn 8 tập 1) Bài tiếp: Tức nước vỡ bờ (trích Tắt đèn) (trang 32 Ngữ văn 8 tập 1)