Phương pháp thuyết minh (trang 128 Ngữ văn 8 tập 1)
1. Quan sát học tập, tích lũy tri thức để viết bài văn thuyết minh
a. Các văn bản thuyết minh như: Tại sao lá cây có màu xanh lục, Cây dừa Bình Định, Con giun đất, Huế, Khởi nghĩa Nông Văn Vân đã dùng những tri thức về tự nhiên (Địa lí, Sinh học, …), tri thức về xã hội (Lịch sử, Văn hoá…).
b. Để có những tri thức ấy thì cần phải học tập, quan sát, tìm tòi, tích lũy kiến thức lâu dài.
c. Không thể sử dụng suy luận, tưởng tượng để làm bài văn thuyết minh.
2. Phương pháp thuyết minh
a. Trong các câu văn của văn bản thuyết minh ta thường hay gặp từ “là”. Sau từ “là”, người viết sẽ cung cấp các kiến thức về đặc trưng, bản chất của đối tượng. Loại câu văn giải thích, định nghĩa trong văn bản thuyết minh có đặc điểm thường xuất hiện từ “là”, đưa ra được đặc trưng, bản chất của đối tượng.
b. Tác dụng của phương pháp liệt kê: trình bày những tri thức theo một trật tự nhất định.
c. Ví dụ trong đoạn văn đã cho là phần trong ngoặc đơn “ở Bỉ, vào năm 1987… 500 đô la”. Đưa ra ví dụ có tác dụng minh họa cụ thể hơn để người đọc dễ hiểu, tạo tính chính xác cao, thuyết phục cao hơn cho lời văn.
d. Đoạn văn cần cung cấp các số liệu cụ thể 20%, 3%, 500 năm, một héc-ta, 600kg, 900kg. Việc dùng số liệu cụ thể nhằm làm tăng tính thuyết phục của văn bản.
e. Tác dụng của phương pháp so sánh: so sánh, đối chiếu để làm nổi bật, cụ thể, chi tiết hóa đối tượng cần thuyết minh.
g. Bài Huế đã trình bày những đặc điểm nổi bật của thành phố Huế theo các mặt: thiên nhiên, nhà vườn, kiến trúc, món ăn, tinh thần quật cường của người dân nơi đây.
Luyện tập
Câu 1:
Phạm vi tìm hiểu vấn đề trong văn bản Ôn dịch, thuốc lá:
- Tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe (người hút và những người hít phải khói thuốc).
- Tác hại của thuốc lá với hành vi văn hóa.
- Việc chống thuốc lá tại các nước phát triển.
Câu 2:
Các phương pháp thuyết minh cần được sử dụng trong Ôn dịch, thuốc lá : Phân tích; phân loại; định nghĩa; nêu ví dụ; so sánh; giải thích; dùng số liệu.
Câu 3:
Thuyết minh đòi hỏi có kiến thức thực tế, chính xác ở nhiều lĩnh vực. Văn bản Ngã ba Đồng Lộc dùng các phương pháp nêu định nghĩa, giải thích (Ngã ba Đồng Lộc là giao điểm…), sử dụng số liệu (2057 trận bom, sau 18 lần, …)
Câu 4:
Cách phân loại của bạn lớp trưởng là rất hợp lí, đầy đủ và chính xác.
Bài trước: Câu ghép (tiếp theo) (trang 122 Ngữ văn 8 tập 1) Bài tiếp: Bài toán dân số (trang 131 Ngữ văn 8 tập 1)