Khi con tu hú (Tố Hữu) (soạn văn 8)

- Phần 1: 6 câu đầu: bức tranh mùa hè sống động.

- Phần 2: 4 câu cuối: tâm trạng của người tù, người chiến sĩ cách mạng.

Câu 1:

- Nhan đề bài thơ:

+ Là một vế phụ chỉ thời gian trong một câu => gây sự chú ý.

+ Tiếng chim tu hú: tín hiệu của mùa hè, của sự sống.

- Nội dung: Khi con tu hú gọi bầy cũng chính là khi đất trời bắt đầu chuyển sang mùa hè, trong không gian lao tù ngột ngạt, bức bối, người chiến sĩ cách mạng đã lắng nghe những âm thanh của mùa hè đang rạo rực lại càng cảm thấy thêm cháy bỏng niềm yêu sống và khao khát tự do.

- Tiếng tu hú kêu có tác động mạnh mẽ tới tâm hồn nhà thơ vì nó gợi nhắc về một mùa hè tưng bừng, phóng khoáng với biết bao cảnh sắc quyến rũ đối lập với chốn lao tù chật chội.

Câu 2:

6 câu thơ lục bát mở đầu của bài thơ đã làm hiện lên một mùa hè tươi đẹp, tràn đầy sức sống, khung cảnh đất trời thật cao rộng. Có những hình ảnh tiêu biểu, chọn lọc: lúa chín vàng trên cánh đồng, tiêng ve ran, những cánh diều bay liệng trên bầu trời cao rộng và trái cây trong vườn thơm ngọt...

Câu 3: Trạng thái cảm xúc ngột ngạt, bức bối của người tù - người chiến sĩ được diễn tả trực tiếp ở 4 câu cuối:

- Cách ngắt nhịp một cách bất thường ở câu 8 (ngắt 6/2) và câu 9 (ngắt 3/3).

- Những từ ngữ diễn tả hoạt động, trạng thái với sắc thái mạnh: ngột, chết uất, dậy, đạp tan.

- Những từ ngữ cảm thán, diễn tả sự bức xúc: làm sao, ôi, thôi, cứ, ...

Tiếng tu hú ở đầu bài thơ đã gợi ra cảm nhận của người tù - người chiến sĩ tưởng tượng canhmùa hè, cả cuộc sống tự do rộn rã và háo hức; còn ở phần cuối bài thơ, khi cảm giác u uất, ngột ngạt lên đến cao độ thì tiếng chim lại khiến chiến sĩ có tâm trạng thêm đau khổ, bức bối vì cảnh giam hãm tù đày, mất tự do.

Câu 4: Cái hay của bài thơ nằm ở 2 mặt nội dung và nghệ thuật.

- Khi con tu hú bộ lộ một tình yêu cuộc sống tha thiết, niềm khao khát tự do cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng trong cảnh bị giam cầm trong ngục tù của bọn thực dân.

- Bài thơ có những hình ảnh gần gũi, giản dị nhưng giàu sức gợi cảm; dùng thể thơ lục bát, lời thơ hết sức tự nhiên, truyền tải được cảm xúc sâu lắng, đồng thời diễn tả được khát khao sống sôi sục của người cộng sản trẻ