Tóm tắt văn bản thuyết minh (trang 71 sgk Ngữ văn 10 tập 2)
I. Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết minh
- Tóm tắt văn bản thuyết minh có mục đích để hiểu, ghi nhớ nội dung cơ bản của toàn bài văn, giới thiệu với người khác các thông tin về đối tượng cần thuyết minh.
- Văn bản tóm tắt cần ngắn gọn, rành mạch, nội dung sát với nội dung gốc.
II. Cách tóm tắt văn bản thuyết minh
a, Văn bản Nhà sàn thuyết minh về một ngôi nhà sàn, một công trình xây dựng quen thuộc và gần gũi với bộ phận khá lớn người miền núi nước ta, hay một số dân tộc khác sống ở khu vực Đông Nam Á
- Nội dung: thuyết minh về nguồn gốc, kiến thức, các tiện ích của nhà sàn
b, Bố cục
Mở bài: (từ đầu đến... văn hóa cộng đồng): Định nghĩa và mục đích dùng nhà sàn
Thân bài: (Toàn bộ nhà sàn... bao giờ cũng phải là nhà sàn): Thuyết minh về nguồn gốc, cấu tạo và công dụng của nhà sàn.
Kết bài - (còn lại): đánh giá và ca ngợi vẻ đẹp của nhà sàn ở Việt Nam xưa và nay
c, Văn bản Nhà sàn có thể tóm tắt như sau:
Nhà sàn là một công trình kiến trúc được sử dụng để ở hoặc có mục đích khác. Toàn bộ nhà sàn được xây dựng bằng vật liệu tự nhiên, có nhiều cột chống. Không gian nhà sàn gồm có gầm sàn, mặt sàn, 3 khoang lớn nhỏ, 2 bên cầu thang... được sử dụng vào mục đích ăn ở, sinh hoạt, tiếp khách... khác nhau. Nhà sàn thường được người dân ở miền núi Việt Nam và khu vực Đông Nam Á sử dụng từ thời Đá Mới. Nhà sàn mang lại nhiều tiện ích, phù hợp với địa bàn dân cư cư trú vừa tận dụng nguyên liệu và giữ vệ sinh... Nhà sàn ở miền núi nước ta đã đạt đến trình độ kĩ thuật và thẩm mĩ cao, đã và đang là đối tượng hấp dẫn nhiều khách du lịch
2. Những bước tóm tắt một văn bản thuyết minh:
- Đọc thật kĩ văn bản gốc, tìm các dữ liệu quan trọng, gạch chân những ý quan trọng, lướt qua các số liệu, tư liệu không quan trọng
- Diễn đạt nội dung tóm tắt thành đoạn, câuvà đáp ứng yêu cầu của văn bản
LUYỆN TẬP
Bài 1:
Đối tượng cần thuyết minh của văn bản Tiểu dẫn bài Thơ hai- cư của Ba- sô: thông tin cá nhân, sự nghiệp sáng tác của Ma-su-ô Ba-sô và các đặc điểm của thể thơ Hai-cư
b, Bố cục chia thành 2 phần:
- Phần 1 - (từ đầu... M. Si- ki (1867- 1902): Tóm tắt tiểu sử và giới thiệu một số tác phẩm của Ba-sô
- Phần 2 - (còn lại): thuyết minh về các đặc điểm của thơ Hai –cư
c, Phần tóm tắt
Thơ Hai-cư có sử dụng số từ vào loại ngắn nhất, thường chỉ gồm 17 âm tiết, được ngắt thành 3 đoạn theo thứ tự 5 âm- 7 âm- 5 âm. Mỗi bài thơ có tứ thơ nhất định, tả phong cảnh cho đến khơi gợi suy tư,cảm xúc. Về ngôn ngữ, hai cư thường không cụ thể hóa sự vật, mà thường chỉ sử dụng nét chám phá, chừa ra các khoảng trống cho người đọc tưởng tượng. Thơ hai-cư là một đóng góp to lớn của Nhật Bản vào kho tàng văn hóa thế giới.
Bài 2:
a, Văn bản “Đền Ngọc Sơn và hồn thơ Hà Nội” thuyết minh về một địa điểm danh lam thắng cảnh nổi tiếng của Hà Nội- ngôi đền Ngọc Sơn. So với những văn bản thuyết minh ở phần trên, văn bản này có sự khác nhau ở đối tượng, vừa khác về mặt nội dung (tập trung vào đặc điểm kiến trúc và ca ngợi những vẻ đẹp nên thơ của ngôi đền Ngọc Sơn, đồng thời thể hiện tình yêu, niềm tự hào với di sản văn hóa dân tộc)
b, Tóm tắt cảnh Tháp Bút, Đài Nghiên:
Đến thăm đền Ngọc Sơn thuộc quần thể thắng cảnh Hồ Hoàn Kiếm, hình tượng kiến trúc đầu tiên thu hút khách thăm quan là Tháp Bút, Đài Nghiên. Tháp Bút được xây dựng trên núi Ngọc Bội, đỉnh tháo có ngọn bút trỏ lên trời xanh, trên mình tháp có khắc 3 chữ: “tả thanh thiên” (viết lên trời xanh) đầy kiêu hãnh. Bên cạnh Tháp Bút là cổng dẫn đến Đài Nghiên. Gọi là “Đài Nghiên” bởi vì cổng có hình tượng “cái đài” đỡ “nghiên mực” được tạc bằng đá đặt trên đầu 3 chú ếch với ý “ao nghiên, ruộng chữ”. Phía sau Đài Nghiên là cây cầu Thê Húc nối sang Đảo Ngọc, nơi tọa lạc của ngôi đền thiêng giữa rì rào sóng nước.