Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn (Ngô Sĩ Liên) (trang 44 sgk Ngữ văn 10 tập 2)

Câu 1:

Kế sách giữ nước thông qua lời trình bày của Trần Quốc Tuấn dâng lên vua:

+ Tùy thời thế mà đưa ra sách lược phù hợp, binh pháp cũng cần vận dụng một cách linh hoạt, không rập khuôn mẫu nhất định

+ Điều kiện quan trọng là toàn dân phải đồng lòng, đoàn kết sẽ thắng giặc

+ Giảm thuế khóa, giảm hình phạt, không phiền nhiễu nhân dân, chăm lo cho nhân dân có đời sống sung túc

→ Nội dung lời trình bày, người đọc có thể nhận thấy Trần Quốc Tuấn không chỉ là một vị tướng tài năng, có tài mưu lược, có lòng trung quân ái quốc, mà còn có lòng thương dân, trọng dân và biết lo cho dân

Câu 2:

Trần Quốc Tuấn có những suy nghĩ riêng với lời căn dặn của cha: “Để điều đó trong lòng nhưng không cho là phải”. Nhưng ông vẫn luôn hỏi ý kiến 2 người gia nô và 2 người con để thử lòng

- Trước lời nói của Dã Tượng và Yết Kiêu, ông đã cảm phục đến phát khóc và khen ngợi cả 2 người

- Ngầm cho là phải

- Trước suy nghĩ của Quốc Tảng, ông nổi giận định rút gơm trị tội và không muốn Quốc Tảng nhìn mặt ông lần cuối

→ Ông chính là người trung nghĩa, không màng tư lợi cá nhân. Luôn yêu thương con nhưng cũng rất là thẳng thắn, nghiêm khắc khi giáo dục con cái.

Câu 3:

Phẩm chất tiêu biểu: tấm lòng trung quân ái quốc

- Trung thành với vua: ý thức yêu nước sâu sắc và gánh vác trọng trách với đất nước

- Lòng trung thành của ông đã được đặt trong nhiều thử thách, bản thân ông cũng bị đặt trong mối quan hệ giữa “hiếu” và “trung”

+ Ông đã chọn đặt chữ “trung” lên trên chữ “hiếu”, nợ nước đặt trên tình nhà

- Là vị tướng anh hùng mưu lược, đức độ và đầy tài năng

→ Tác giả đã khắc họa trong các mối quan hệ và đặt trong các tình huống có tính chất thử thách: quan hệ với đất nước, với hộ dân, với vua, nhắc nhở vua “khoan sức dân”, với các tướng sĩ dưới quyền, quan hệ đối với bản thân, quan hệ với con cái.

→ Ông mẫu mực chính là vị tướng toàn tài, toàn đức, được lòng dân, tới cả quân giặc cũng phải kính phục

Câu 4:

Ghi chép lịch sử theo trật tự thời gian, trong Đại Việt sử kí toàn thư, cách kể chuyện, những nhân vật lịch sử không hề đơn điệu theo trật tự thời gian

- Sự xuất hiện sự kiện đã tạo cột mốc thời gian đáng chú ý “tháng 6, ngày 24 sao sa” (quan niệm xa xưa: sao sa là điềm xấu) – điềm báo Hưng Đạo qua đời, ốm nặng

- Từ sự kiện này, người viết sử đã ngược dòng thời gian kể chuyện về Trần Quốc Tuấn. Tác giả đã trở về với dòng sự kiện đã diễn ra.

- Trần Quốc Tuấn được vua phong tặng rất nhiều danh hiệu tôn quý, đây chính là công việc ôn lại một cách khô khan những công lao, sự đức độ của người quá cố khiến câu chuyện tăng thêm sự sinh động

- Khéo léo lồng vào câu chuyện các nhận xét sâu sắc, có mục đích định hướng cho người đọc những đánh giá, nhận xét thỏa đáng

- Các kể chuyện rõ ràng, mạch lạc, giải quyết được các vấn đề then chốt về nhân vật, giữ được mạch chuyện tiếp nối một cách sinh động, logic, hấp dẫn

Câu 5:

Đáp án (D), bởi vì cả đáp án (B), (C) đều đúng, đáp án (A) sai

LUYỆN TẬP

Bài 1:

Khi Trần Hưng Đạo ốm, vua đến thăm, hỏi ông kế sách chống giặc. Ông đã thẳng thắn trả lời, nhà vua muốn thắng địch thì cần phải tùy thời để tạo thế. Điều cốt lõi chính là quân đội phải một lòng như cha con, lấy nhân dân làm gốc, đó chính là thượng sách giữ nước của bậc quân vương. Ông đã ghi nhớ những lời cha dạy nhưng không cho đó là phải. Ông kể chuyện với gia nô và các con của mình để phân định người hiền, kẻ bạc. Quốc Tuấn là người có công lớn, được vua ban thưởng, phong chức tước. Nhưng ông lại chưa bao giờ phong tước cho ai. Ông đã soạn các sách để khích lệ tinh thần yêu nước của binh tướng, cứu nước, giúp vua. Ông đã từng ra quân đánh thắng hàng trăm trận, lập nên những chiến công hiển hách, còn lưu truyền đến muôn đời sau.

Bài 2:

Các câu chuyện có liên quan đến Trần Quốc Tuấn hoặc các bài thơ viết về ông

- Ba lần đánh giặc Nguyên Mông

- Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông trong thế kỉ XIII (Hà Văn Tấn- Phạm Thị Tâm