Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ (Đặng Trần Côn) (trang 88 sgk Ngữ văn 10 tập 2)
Câu 1:
- Ngọn đèn: Trong những đêm buồn khổ, đơn lẻ người thiếu phụ chỉ có duy nhất ngọn đèn vô tri vô giác để chia sẻ ưu tư
- Chim thước: không nhận được tin tức từ người nơi biên viễn
- Trong rèm, ngoài rèm: không gian dàn trải mênh mông, cô quạnh
- Thời gian: trôi người thiếu phụ rơi vào nỗi buồn mênh mang, cô đơn và tuyệt vọng của con người.
- Tiếng gà: là âm thanh duy nhất xuất hiện trong cái cô tịch của màn đêm
- Bóng cây hòe: gợi ra cảm giác cô quạnh, hoang vắng, bóng người sầu tê tái vì lòng thương nhớ, khát khao
→ Nỗi buồn tủi, cô đơn như chiếm lấy tâm trí người chinh phụ. Cảnh vật xung quanh cũng cô quạnh như càng tô đậm hơn nỗi sầu kim cổ ấy.
Câu 2:
Những dấu hiệu cho thấy nỗi buồn tủi, cô quạnh của người chinh phụ:
- Người chinh phụ chưa lúc nào nguôi nỗi mong ngóng trông chồng, nỗi nhớ và nỗi đau khổ diễn ra mọi lúc, mọi nơi
+ Nỗi nhớ chồng dàn trải theo không gian và thời gian
+ Nhìn cảnh vật như phản chiếu sự lẻ loi, cô đơn của bản thân
+ Nỗi cô đơn như bao trùm lên cảnh vật xung quanh, len lỏi vào từng sự vật, khiến người chinh phụ phải thốt lên lời sầu tủi
+ Người chinh phụ đang chát bỏng khát khao đoàn tụ chồng nhưng lại rơi vào bất hạnh và tuyệt vọng
- Chính cuộc chiến tranh phi nghĩa đã chia cắt tình vợ chồng, đã gây ra bi kịch đầy đau khổ cho người chinh phụ
- Người chinh phụ không còn tha thiết gì với bản thân, mọi hành động của cô chỉ là “gượng” trong đau khổ và buồn tủi.
Câu 3: Người chinh phụ buồn đau thất vọng: :
- Lo lắng cho sự an nguy của chồng nơi chiến trường
- Tuổi thanh xuân trôi qua trong cô đơn, hiu quạnh, hạnh phúc và tình yêu đôi lứa cũng dần mất theo
- Niềm tin vào cuộc sống trở nên mờ nhạt, mỏng manh
Câu 4:
- Ngôn ngữ của nhân vật, chủ yếu là ngôn ngữ nội tâm, nửa trực tiếp (vừa là tác giả, vừa của nhân vật)
- Nhân vật thể hiện gián tiếp thông qua cảnh vật, sự bối rối trong hành động đã cho thấy nhân vật đang đau buồn da diết, than vãn và oán trách cho hiện thực phũ phàng.
- Tâm trạng người chinh phụ đã cho thấy rõ sự thất vọng, tuyệt vọng
Câu 5:
Nhạc điệu thể thơ lục bát:
- Dồi dào, có cái thì chắc khỏe, réo rắt của loại thơ thất ngôn
- Sự mềm mại, du dương của thể thơ lục bát
- Có thể cảm nhận thấy qua khổ “trời thăm thẳm… tiếng trùng mưa phun”
LUYỆN TẬP
Những biện pháp nghệ thuật được miêu tả trong đoạn thơ trên:
- Tả ngoại cảnh thể hiện nội tâm
- Tả nội tâm thông qua ngoại hình
- Tả nội tâm thông qua hành động, điệu bộ, cử chỉ
Những tình huống biểu lộ niềm vui như:
- Được tham dự kì thi học sinh giỏi toàn quốc
- Nhận được sự yêu mến của thầy cô và bạn bè
- Được tặng món quà mà mình yêu thích trong dịp sinh nhật
Tình huống bộc lộ nỗi buồn:
- Bị điểm thấp
- Đánh mất món đồ mình yêu quý
- Chia tay người thân hay bạn bè thân quý