Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh (trang 158 sgk Ngữ văn 10 tập 1)

I. Kết cấu của văn bản thuyết minh

a, Xác định mục đích và đối tượng thuyết minh của từng văn bản

b, Ý chính văn bản Hội thổi cơm thi ở Đồng Văn:

- Thời gian và địa điểm diễn ra lễ hội

- Diễn biến lễ hội:

+ Thi nấu cơm: thủ tục bắt đầu cuộc thi, lấy lửa trên ngọn đuốc, nấu cơm

+ Chấm thi: Các tiêu chuẩn để chấm thi, cách chấm cần đảm bảo chính xác, công bằng

Ý chính trong văn bản bưởi Phúc Trạch

- Hình dáng

- Hương vị

- Danh tiếng

c, Cách sắp xếp ý của hai văn bản:

Hội thổi cơm thi tại Đồng Vân:

- Kết cấu theo trật tự thời gian, đan xen với tả

Văn bản Bưởi Phúc Trạch tổ chức kết cấu theo trật tự thời gian, đan xen với kể và tả

- Quan hệ trình tự logic và quan hệ nhân quả

d, Kết cấu của văn bản thuyết minh

+ Kết cấu theo thứ tự thời gian

+ Kết cấu theo thứ tự không gian

+ Kết cấu theo thứ tự logic

+ Kết cấu theo thứ tự hỗn hợp

Luyện tập

Bài 1:

Thuyết minh bài "Tỏ lòng" của tác giả Phạm Ngũ Lão nên lựa chọn hình thức kết cấu hỗn hợp.

Kết cấu này thích hợp với tác phẩm, giúp người đọc có thể hiểu được giá trị tư tưởng, nội dung, nghệ thuật của tác phẩm:

- Giới thiệu về tác giả

- Thuyết minh thời gian và hoàn cảnh ra đời của bài thơ

- Nội dung bài thơ

Câu 1- 2: Niềm tự hào dân tộc và sức mạnh và hào khí Đông A

Câu 3-4: Khát vọng trả nợ công danh

Bài 2:

Nếu phải thuyết minh một địa danh di tích, thắng cảnh của đất nước:

- Giới thiệu về danh lam thắng cảnh: tên gọi, giá trị nổi bật…

- Thuyết minh các đặc điểm, giá trị của thắng cảnh, di tích: sự tích, vị trí, quang cảnh, đặc điểm và giá trị tiêu biểu…

- Có thể thuyết minh theo thứ tự không gian, thời gian, quan hệ logic… phối hợp một cách tự nhiên, linh hoạt trình tự kết cấu.

- Khẳng định và nhấn mạnh các đặc điểm giá trị của đối tượng thuyết minh