Tổng quan về tác phẩm: Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
I. Đôi nét về tác giả
- Nguyễn Đình Chiểu sinh năm 1822, mất năm 1888, tục gọi là Đồ Chiểu
- Quê quán: Ông sinh ra tại quê mẹ ở làng Tân Thới, tỉnh Gia Định (nay thuộc thành phố HCM); quê cha ở xã Bồ Điền, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Cuộc đời:
+ Năm 1843, Nguyễn Đình Chiểu thi đỗ tú tài khi mới 21 tuổi.
+ Năm 1849, ông bị mù. Nhưng không vì vậy mà ông đầu hàng số phận. Ông về Gia Định dạy học và bốc thuốc.
+ Khi thực dân Pháp xâm lược Nam Kì, ông tích cực tham gia vào phong trào kháng chiến
+ Khi cả Nam Kì rơi vào tay giặc, ông về sống tại Ba Tri (Bến Tre), nêu cao tinh thần bất khuất cho đến lúc mất.
- Sự nghiệp văn chương
+ Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ lớn của dân tộc, ông đã để lại rất nhiều áng văn chương có giá trị nhằm truyền bá đạo lí làm người, lòng yêu nước và ý chí cứu nước...
+ Tác phẩm nổi bật: Truyện Lục Vân Tiên, Dương Từ- Hà Mậu, Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Thơ điếu Trương Định...
- Quan điểm sáng tác: Nguyễn Đình Chiểu sáng tác với quan điểm lấy ngòi bút làm vũ khí chiến đấu: “Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm – Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà”.
II. Đôi nét về tác phẩm Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
1. Hoàn cảnh sáng tác
- Truyện Lục Vân Tiên là một truyện thơ nôm của Nguyễn Đình Chiểu, được sáng tác khoảng đầu những năm 50 của thế kỉ 19, truyện có 2082 câu thơ lục bát.
- Đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga nằm ở phần đầu của truyện.
2. Bố cục đoạn trích gồm 2 phần:
- Phần 1: Lục Vân Tiên đánh cướp
- Phần 2: Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
3. Giá trị nội dung
Đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga đã khắc họa những phẩm chất tốt đẹp của hai nhân vật trung tâm: Lục Vân Tiên tài ba, dũng cảm, trọng nghĩa, khinh tài còn Kiều Nguyệt Nga xinh đẹp, hiền hậu, nết na ân tình. Qua đó thể hiện khát vọng hành đạo giúp đời của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu.
4. Giá trị nghệ thuật
Đoạn trích sử dụng thành công thể thơ lục bát của dân tộc cùng với nghệ thuật kể chuyện, miêu tả rất giản dị, mộc mạc và giàu màu sắc Nam Bộ.
III. Dàn ý phân tích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
I. Mở bài
- Vài nét về tầm quan trọng của thơ ca Nguyễn Đình Chiểu đối với nền văn học Nam Bộ nói riêng và nền văn văn học dân tộc nói chung: Ông là một nhà thơ, một người chiến sĩ mù luôn khiến chúng ta cảm phục, một ngôi sao sáng nhất trên bầu trời Nam Bộ.
- Giới thiệu khái quát về tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên và đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga: Đây là tác phẩm chứa đựng nhiều giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc. Đoạn trích đã khắc họa thành công hai nhân vật trung tâm của tác phẩm với nhiều phẩm chất tốt đẹp.
II. Thân bài
1. Hình tượng nhân vật Lục Vân Tiên
- Lục Vân Tiên là nhân vật nam chính của tác phẩm
- Là chàng trai tài, giỏi, cứu cô gái thoát khỏi tình huống hiểm nguy.
- Chàng trai ấy vừa rời trường học, muốn thi thố lập công danh nhưng gặp phải bọn cướp hãm hại dân lành, liền ra tay trượng nghĩa.
- Đối đầu với lũ cướp rất đông với gươm giáo sáng ngời, dù không có một vũ khí nào trong tay nhưng Lục Vân Tiên vẫn dũng cảm đánh cướp
- Lục Vân Tiên bộc lộ tính cách anh hùng, tài năng giúp đời và tấm lòng vị nghĩa cử cao đẹp=> một người “vị nghĩa vong thân”
- Đối xử với Kiều Nguyệt Nga rất chính trực, hào hiệp, trọng nghĩa khinh tài, rất nhân hậu và có văn hóa:
+ Thấy hai cô gái chưa hết hãi hùng, Vân tiên “động lòng” an ủi, ân cần hỏi han
+ Chàng nghĩ cho thân phận nữ nhi của Kiều Nguyệt Nga
+ Khi Kiều Nguyệt Nga mong muốn trả ơn, chàng chỉ: “nghe nói liền cười”, đối với chàng hành động trượng nghĩa không phải là để trả ơn mà với chàng, làm việc nghĩa như là một bổn phận và là lẽ tự nhiên.
⇒ Nguyễn Đình Chiểu đã khắc họa Lục Vân tiên mang cốt cách nghĩa sĩ thời loạn với cử chỉ, hành động, ngôn ngữ và cách ứng xử cao đẹp, đó là cách cư xử của một tinh thần hiệp nghĩa của các bậc đại trượng phu, hảo hán.
2. Hình tượng nhân vật Kiều Nguyệt Nga
- Bên cạnh hình ảnh anh dũng, kiên cường của Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga cũng là một nhân vật lí tưởng của tác phẩm.
- Những phẩm chất tốt đẹp của Kiều Nguyệt Nga được thể hiện qua lời giãi bày với Lục Vân Tiên:
+ Nàng là một cô gái nết na, thùy mị, có học thức: cách xưng hô của nàng rất khiên nhường: “quân tử” “tiện thiếp”
+ Nàng sống mực thước khuôn phép: “làm con đâu dám cãi cha”
+ Nàng còn là một người cư xử có trước có sau: nàng coi trọng ơn nghĩa của Lục Vân Tiên với mình và muốn mời chàng hiệp sĩ qua miền Hà Khê để nàng có thể: “gẫm câu báo đức thù công- lấy chi cho phỉ tấm lòng cùng ngươi”
+ Kiều Nguyệt Nga đã nguyện gắn bó suốt đời mình với chàng trai hiệp nghĩa Lục Vân Tiên
⇒ Kiều Nguyệt Nga hiện lên là một nhân vật có lòng tự tôn và đức hạnh
III. Kết bài
- Khái quát lại giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật làm nên thành công của tác phẩm
- Trình bày cảm nhận, suy nghĩ về vẻ đẹp của hai nhân vật trung tâm
Bài trước: Đoạn trích: Thúy Kiều báo ân báo oán Bài tiếp: Trích đoạn: Lục Vân Tiên gặp nạn