Soạn bài: Sự phát triển của từ vựng (tiếp theo) (trang 74 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1)
I. Tạo từ ngữ mới
1. Giải thích nghĩa của những từ ngữ mới được cấu tạo như sau:
- Điện thoại di động: Có kích thước nhỏ, mang theo người, dùng để liên lạc
- Quyền sở hữu trí tuệ: Quyền sở hữu những sản phẩm lao động trí tuệ (trí óc) của con người
- Kinh tế tri thức: Nền kinh tế hoạt động chủ yếu dựa trên sản phẩm có hàm lượng tri thức cao
- Đặc khu kinh tế: Khu vực dành riêng để thu hút vốn đầu tư, công nghệ nước ngoài với ưu đãi riêng.
2. Trong tiếng Việt có những từ được cấu tạo theo mô hình x + tặc (như không tặc, hải tặc, …). Những từ ngữ mới xuất hiện cấu tạo theo mô hình đó như:
- Không tặc: Những kẻ đi cướp trên máy bay
- Hải tặc: Những kẻ chuyên đi cướp biển
- Lâm tặc: Những kẻ khai thác bất hợp pháp tài nguyên rừng
- Tin tặc: Những kẻ ăn cắp dữ liệu thông tin trên mạng internet.
II, Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài
1. Những từ Hán Việt được dùng trong 2 đoạn trích trên là:
a) thanh minh, lễ, tiết, tảo mộ, hội, đạp thanh, yến anh, bộ hành, xuân, tài tử, giai nhân
b) bạc mệnh, duyên, phận, thần, linh, chứng giám, thiếp, đoan trang, tiết, trinh bạch, ngọc
2. Tiếng Việt dùng những từ để chỉ những khái niệm như sau:
a) Bệnh mất khả năng miễn dịch, gây tử vong: AIDS
b, Nghiên cứu một cách có hệ thống những điều kiện để tiêu thụ hàng hoá, (chẳng hạn nghiên cứu nhu cầu, thị hiếu của khách hàng…) được gọi là: Maketing
* Những từ này đều là từ mượn tiếng Anh
Luyện tập
Câu 1 (trang 74 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Mô hình có khả năng tạo ra những từ ngữ mới như kiểu x + tặc như bài tập 2 phần I trên là:
- X + trường: chiến trường, thị trường, thương trường, thao trường, công trường, lâm trường, ..
- X + tập: sưu tập, học tập, kiến tập, tuyển tập, toàn tập...
- X + học: văn học, khảo cổ học, hóa học, khoa học, sử học, thực vật học, tâm lí học,...
Câu 2 (trang 74): Năm từ ngữ mới được dùng phổ biến gần đây và nghĩa của các từ đó như sau:
- Đường cao tốc: Đường dành cho các loại xe di chuyển với tốc độ cao
- Thương hiệu: nhãn hiệu thương mại có uy tín trên thị trường
- Cơm bụi: cơm giá rẻ, thường bán ở những quán nhỏ, tạm bợ
- Vua đầu bếp: Người có khả năng nấu ăn ngon, sáng tạo
- Công viên nước: nơi chủ yếu diễn ra các trò chơi liên quan đến nước
Câu 3 (trang 74):
- Những từ mượn tiếng Hán đó là: mãng xà, biên phòng, tham ô, tô thuế, phê bình, phê phán, ca sĩ, nô lệ
- Những từ mượn ngôn ngữ châu Âu: xà phòng, ô tô, ra đi ô, cà phê, ca nô
Câu 4 (trang 74):
- Cách phát triển từ vựng đó là:
+ Bổ sung ý nghĩa cho từ ngữ đã có
+ Tăng số lượng từ ngữ bằng cách kết hợp các từ với nhau hoặc vay mượn tiếng nước ngoài
- Từ vựng của một ngôn ngữ rất khó để thay đổi tuy nhiên nó có thể làm mới mình hoặc làm giàu mình lên bằng những cách trên.
Bài trước: Soạn bài: Hoàng Lê nhất thống chí (trang 72 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1) Bài tiếp: Soạn bài: Truyện Kiều của Nguyễn Du (trang 80 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1)