Soạn bài: Đấu tranh cho một thế giới hòa bình (trang 20 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1)
* Bố cục của bài gồm 3 đoạn:
- Đoạn 1: Từ đầu.... sống tốt đẹp hơn: Nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đè nặng lên toàn trái đất
- Đoạn 2: Tiếp theo.... xuất phát của nó: Chứng lí cho sự nguy hiểm và phi lí của chiến tranh hạt nhân
- Đoạn 3: Còn lại: Nhiệm vụ của chúng ta và đề nghị của tác giả
Soạn bài
Câu 1 (trang 20 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Hệ thống luận điểm và luận cứ của văn bản cụ thể như sau:
- Hệ thống luận điểm
+ Nguy cơ khủng khiếp của chiến tranh hạt nhân đang đe dọa toàn thế giới
+ Đấu tranh chống lại và xóa bỏ nguy cơ này vì một thế giới hòa bình là nhiệm vụ cấp bách của toàn thể nhân loại
- Hệ thống luận cứ
+ Kho vũ khí hạt nhân đang được tàng trữ có khả năng hủy diệt trái đất và các hành tinh khác
+ Chạy đua vũ trang, nhất là vũ trang hạt nhân là vô cùng tốn kém và hết sức phi lí
+ Chiến tranh hạt nhân không chỉ đi ngược lại lí trí loài người mà còn ngược lại lí trí tự nhiên, phản lại sự tiến hóa
+ Tất cả nhân loại phải có nhiệm vụ ngăn chặn chiến tranh hạt nhân, đấu tranh vì một thế giới hòa bình
Câu 2 (trang 20):
Trong đoạn đầu bài văn, nguy cơ chiến tranh hạt nhân đe dọa loài người và sự sống trên trái Đất đã được tác giả đã chỉ ra rất cụ thể bằng cách lập luận chứng minh. Tác giả mở đầu bài viết bằng việc xác định một mốc thời gian cụ thể và đưa ra số liệu cụ thể là 50.000 đầu đạn hạt nhân được bố trí khắp hành tinh với những phép tính đơn giản và rõ ràng (mỗi người dân đang ngồi trên một thùng 4 tấn thuốc nổ). Cách nêu vấn đề trực tiếp và đưa những chứng cứ rất rõ ràng, mạnh mẽ của tác giả là điểm nhấn và thu hút người đọc, gây ấn tượng về tính chất hệ trọng của vấn đề đang được nói tới.
Câu 3 (trang 20): Sự tốn kém và tính chất vô lí của cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân được tác giả đưa ra bằng dẫn chứng cụ thể:
- Dẫn chứng trong cải thiện điều kiện vệ sinh, thực phẩm, nước uống: 100 tỉ đô la dùng cho 100 máy bay ném bom chiến lược B. 1B và 7000 tên lửa vượt đại châu
- Dẫn chứng trong lĩnh vực ý tế: Giá 10 chiếc tàu sân bay sẽ bảo vệ hơn 1 tỉ người khỏi bệnh sốt rét cứu hơn 14 triệu trẻ em
- Dẫn chứng trong việc tiếp tế thực phẩm: Chỉ 27 tên lửa MX đủ trả tiền nông cụ cho các nước nghèo trong 4 năm.
- Dẫn chứng trong lĩnh vực giáo dục: 2 tàu ngầm đủ tiền xóa mù chữ cho toàn thế giới.
Những dẫn chứng này tác giả còn dùng các số liệu so sánh cụ thể làm nổi bật tính phi lí của chạy đua vũ trang và nó có sức thuyết phục mạnh mẽ.
Câu 4 (trang 20):
Có thể nói: Chiến tranh hạt nhân "không những đi ngược lại lí trí con người mà còn đi ngược lại cả lí trí tự nhiên nữa" bởi nếu chiến tranh hạt nhân xảy ra sẽ phá huỷ, xoá sạch những thành quả tiến hoá của văn minh nhân loại cũng như tiến trình tiến hoá của sự sống, tự nhiên trên Trái Đất. Con người không muốn chiến tranh xảy ra vì nó hủy diệt nhân loại, cuộc sống hòa bình, hạnh phúc của mọi người.
Lời cảnh báo của nhà văn G. Mác-két đã đặt ra trước toàn thể nhân loại một nhiệm vụ cấp bách. Đó là chúng ta phải đoàn kết, kiên quyết ngăn chặn nguy cơ chiến tranh hạt nhân, đấu tranh cho một thế giới hòa bình.
Câu 5 (trang 20): Văn bản được đặt tên là: "Đấu tranh cho một thế giới hòa bình" bởi vì chủ đích của người viết không phải chỉ là nêu ra mối đe dọa hạt nhân, nhưng tốn kém vô ích và phi lí mà còn muốn nhấn mạnh vào nhiệm vụ đấu tranh để ngăn chặn nguy cơ ấy. Nhan đề ấy như một khẩu hiệu, lời kêu gọi, hướng nhân loại có thái độ đấu tranh tích cực để bảo vệ nền hòa bình thế giới, nên văn minh của nhân loại.
Luyện tập
Bài viết Đấu tranh cho một thế giới hòa bình của nhà văn Mác-két đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh đối với chính mỗi người dân chúng ta về chiến tranh hạt nhân - điều đang đe dọa trầm trọng đến mạng sống và sự phát triển của toàn nhân loại. Chiến tranh hạt nhân không những ghê gớm như một loại bệnh dịch, có thể quét sạch sự sống trên hành tinh này mà nó còn có thể khiến cho cuộc sống của chúng ta trở về thời kì đồ đá, tiêu diệt hết toàn bộ nền văn minh phát triển trong hàng triệu năm qua. Bởi vì sự tốn kém của việc chạy đua vũ trang hạt nhân mà chính chúng ta bị tước đi cơ hội phát triển những điều kiện sống tốt đẹp của mình. Tác giả đã nêu ra những lập luận sắc bén, khiến chúng ta không thể làm ngơ trước mối đe dọa lớn đang đè nặng lên tương lai của loài người, chúng ta phải hành động để bảo vệ một thế giới hòa bình, tốt đẹp không có chiến tranh hạt nhân.
Bài trước: Soạn bài - Luyện tập sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh Bài tiếp: Soạn bài: Các phương châm hội thoại (tiếp theo) (trang 23 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1)