Soạn bài: Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh (trang 63 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1)

Bố cục của bài

- Phần 1: Từ đầu... triệu bất tường: Cuộc sống xa hoa hưởng lạc của Thịnh Vương (Trịnh Sâm)

- Phần 2: Phần còn lại: Lũ quan thừa gió bẻ măng chiếm đoạt tài sản của nhân dân

Tóm tắt nội dung chính tác phẩm:

Khoảng năm Giáp Ngọ, trong nước có chúa Trịnh Sâm thích chơi đèn đuốc, thường ngự ở các ly cung. Xây dựng đình đài liên miên. Nhân việc đó, nội quan đều mặc quần áo đàn bà, cải trang để bán một số đồ vật kiếm tiền. Có lúc cho bọn nhạc công ngồi trên gác chuông chùa Trấn Quốc và chơi vài bài. Mỗi khi tìm thấy những loài trân cầm dị thú, Chúa đều thu hết. Bọn quan lại thấy thế bèn mượn gió bẻ măng, hù doạ nhân dân. Hễ thấy nhà giàu nào có cây cảnh hay đồ vật đẹp nào đều quy cho vào tội phụng thủ, người ta phải van xin chí chết mới được tha. Nhà tác giả cũng có trồng một cây lê và hai cây lựu nở hoa rất đẹp nhưng cũng phải chặt đi cũng vì cớ ấy.

Hướng dẫn soạn bài:

Câu 1 (trang 63 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):

- Thói ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh và quan lại được miêu tả qua các chi tiết:

+ Thích chơi đèn đuốc, ngự các li cung

+ Xây dựng đền đài liên miên

+ Thuyền ngự đến đâu, mua bán đến đấy

+ Trân cầm dị thú, cổ mộc quái thạch, chậu hoa cây cảnh Chúa đều thu lấy không thiếu thứ gì

+ Trong phủ điểm xuyết bày vẽ các hình núi non bộ

+ Chim kêu vượn hót ran khắp bốn bề

- Nhận xét về các lời văn ghi chép của tác giả: tác giả đã ghi chép lại sự thật, những điều mà tác giả trông thấy.

- Kết thúc đoạn văn miêu tả tác giả nói “kẻ thức giả biết đó là triệu bất tường” hàm ý phê phán thói ăn chơi sa đọa, trác táng của Chúa Trịnh trên sự vất vả, mồ hôi công sức của nhân dân. Qua đó cảnh báo một sự sụp đổ sớm muộn của triều đại.

Câu 2 (trang 63): Bọn quan lại hầu cận trong phủ chúa đã nhũng nhiễu dân bằng hình thức:

- Dò xem nhà nào có chậu hoa cây cảnh, chim tốt khướu hay thì biên hai chữ “phụng thủ”

- Đêm đến sai lính lấy phăng đi rồi buộc cho tội đem giấu vật cung phụng để dọa lấy tiền

- Hòn đá hoặc cây cối gì quá lớn đều phải phá ngay đi

- Đoạn cuối tác giả đưa ra dẫn chứng về chính nhà mình để làm tăng sức thuyết phục của văn bản

Câu 3 (trang 63): Thể văn tuỳ bút trong bài có gì khác so với thể truyện mà em đã học ở bài trước:

- Tuỳ bút là thể văn dùng để ghi chép những con người và sự việc cụ thể, có thực, qua đó người viết chú trọng bộc lộ thái độ, cảm xúc, suy tư, nhận thức đánh giá của mình về con người và cuộc sống. Truyện là thể văn phản ánh hiện thực qua bức tranh mở rộng của đời sống qua các sự kiện, biến cố xảy ra trong cuộc đời con người.

- Truyện thường phải có cốt truyện và nhân vật; cốt truyện được trình bày có mở đầu, diễn biến, kết thúc; nhân vật được xây dựng có đặc điểm ngoại hình, chi tiết miêu tả nội tâm, diễn biến tâm lí, … Tuỳ bút là sự ghi chép tuỳ hứng, có khi tản mạn, không theo một cốt truyện nào mà chủ yếu nhằm bộc lộ tình cảm, thái độ của tác giả.

Luyện tập

Đất nước ta vào thời vua Lê - chúa Trịnh cuối thế kỉ XVIII rơi vào tình cảnh vô cùng hỗn loạn, thối nát. Vua chúa thì ăn chơi hưởng lạc, sống cuộc sống xa hoa. Trong phủ Chúa đầy đủ những loại chim quý, thú lạ, cây cổ thụ,... Người đứng đầu triều đình không chăm lo triều chính, bỏ mặc nhân dân, bọn quan lại ỷ vào điều đó mà hành động ngang ngược, nhũng nhiễu, quấy rối người dân. Đến cả những nhà giàu cũng không yên với chúng, phải bỏ của ra để thoát tội giấu vật cung phụng do chúng gán cho. Nhà có loài cây nào quý cũng đành phải chặt bỏ. Nhưng chưa hết, thời bấy giờ, cuộc sống của dân đen đói khổ tới mức có cả núi vàng cũng không mua nổi gạo mà ăn. Người không có tiền thì phải bỏ ruộng bỏ vườn, đi bóc vỏ cây, bắt chuột mà ăn. Đương lúc loạn lạc, người ta còn lấy cả thịt người để làm thức ăn đem bán. Thật khốn đốn vô cùng!