Soạn bài: Từ hán việt (trang 70 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1)
I. Đơn vị cấu tạo từ hán việt
1. Trong bài thơ Nam quốc sơn hà:
- Nghĩa của các tiếng như sau:
+ Nam: phương nam
+ quốc: nước
+ sơn: núi
+ hà: sông
- Tiếng có thể dùng như một từ đơn để đặt câu là nam (phương nam, chỉ giới tính, người miền Nam,...... )
- Các tiếng không thể dùng độc lập là quốc, sơn, hà. Các tiếng này chỉ là yếu tố cấu tạo nên từ ghép (giang sơn, quốc gia, sơn hà)
2. Nghĩa của tiếng thiên trong các từ:
- Thiên trong thiên niên kỉ, thiên lí mã: nghĩa là nghìn
- Thiên trong thiên đô về Thăng Long: nghĩa là dời
II. Từ ghép hán việt
1. Các từ sơn hà, xâm phạm, giang sơn thuộc loại từ ghép đẳng lập
2.
a. Các từ ái quốc, thủ môn, chiến thắng thuộc loại từ ghép chính phụ.
- Trật tự của các tiếng trong các từ này giống như trật tự các tiếng trong từ ghép thuần Việt yếu tố chính đứng trước, yếu tố phụ đứng sau.
b. Các từ thiên thu, thạch mã, tái phạm thuộc loại từ ghép chính phụ.
- Trật tự các tiếng trong các từ ghép này ngược lại so với trật tự các tiếng trong từ ghép thuần Việt, yếu tố phụ đứng trước yếu tố chính đứng sau.
Luyện tập
Bài 1 (trang 70 Ngữ Văn 7 Tập 1):
* Phân biệt nghĩa của các yếu tố Hán Việt đồng âm:
- hoa (hoa quả, hương hoa): bông
- hoa (hoa mĩ, hoa lệ): cái để trang sức bề ngoài
- phi (phi công, phi đội): bay
- phi (phi pháp, phi nghĩa): trái không phải
- phi (vương phi, cung phi): vợ lẽ của các vua hoặc vợ các vương hầu
- tham (tham vọng, tham lam): mong cầu không biết chán
- tham (tham gia, tham chiến): xen vào, can dự vào
- gia (gia chủ, gia súc): nhà
- gia (gia vị, gia tăng): thêm vào
Bài 2 (trang 71):
* Những từ ghép Hán Việt có chứa các yếu tố Hán Việt như:
- quốc: quốc gia, quốc vương, quốc kì, quốc ca, quốc sư, quốc sự,....
- sơn: sơn hà, sơn cước, sơn dã, sơn hào, sơn dương,....
- cư: cư dân, cư trú, cư ngụ, cư sĩ,....
- bại: đánh bại, bại tướng, bại hoại, bại binh, bại vong, đại bại, thành bại,....
Bài 3 (trang 71):
* Xếp từ ghép đã cho vào nhóm thích hợp như sau:
a. Từ có yếu tố chính đứng trước, yếu tố phụ đứng sau là: hữu ích, phát thanh, bảo mật, phòng hỏa
b. Từ có yếu tố phụ đứng trước, yếu tố chính đứng sau: thi nhân, tân binh, hậu đãi, đại thắng
Bài 4 (trang 71):
- Từ ghép có yếu tố phụ đứng trước yếu tố chính đứng sau là: thiếu nhi, tiểu nhân, trường giang, tiền duyên, cố nhân
- Từ ghép có yếu tố chính đứng trước yếu tố phụ đứng sau; à: vô dụng, thăng thiên, tiến cung, tổn thọ, gia trưởng
Bài trước: Soạn bài: Phò giá về kinh (trang 68 Ngữ Văn 7 Tập 1) Bài tiếp: Soạn bài: Tìm hiểu chung về văn biểu cảm (trang 73 Ngữ Văn 7 Tập 1)