Soạn bài: Từ đồng âm (trang 136 Ngữ Văn 7 Tập 1)
I. Thế nào là từ đồng âm?
1. Giải thích nghĩa của từ "lồng"
- Ở câu 1: "lồng" có nghĩa là hăng lên chạy càn nhảy càn
- Ở câu 2: "lồng" có nghĩa là đồ dùng đan bằng tre nứa dùng để nhốt vật nuôi
2. Nghĩa của các từ "lồng" đó khác xa nhau, không liên quan tới nhau.
II. Sử dụng từ đồng âm
1. Nhờ ngữ cảnh của câu văn mà em phân biệt được nghĩa của các từ "lồng" trong câu văn trên.
2. Câu văn: "Đem cá về kho" nếu tách riêng ra khỏi ngữ cảnh có thể hiểu theo hai nghĩa khác nhau do hiện tượng đồng âm của từ kho. Cụ thể là:
- Kho có nghĩa là hoạt động chế biến thức ăn.
- Kho với nghĩa là cái kho để chứa cá.
* Để câu văn đơn nghĩa người viết cần thêm vào một số từ như sau
- Đem cá về mà kho
- Đem cá về kho mà để
3. Để tránh hiểu lầm do hiện tượng đồng âm gây ra khi viết chúng ta cần chú ngữ cảnh giao tiếp.
III. Luyện tập
Bài 1 (trang 136 Ngữ Văn 7 Tập 1): Các từ đồng âm đối với các từ đã cho là:
+ thu: mùa thu, thu nhập
+ cao: cao thấp, cao tay, cao dán
+ ba: số ba, ba má, ba tiêu, ba lá, ba hoa
+ tranh: tranh giành, nhà tranh, tranh ảnh
+ sang: sang trọng, sang sông
+ nam : nam nhi, phía nam
+ sức: sức lực, phục sức
+ nhè: khóc nhè, nhè nhẹ
+ tuốt: tuốt kiếm, tuốt tuột
+ môi: son môi, môi giới
Bài 2 (trang 136):
a. Danh từ "cổ" trong tiếng việt có các nghĩa như:
- Chỉ một bộ phận trên cơ thể: hươu cao cổ, khăn quàng cổ,
- Chỉ các bộ phận của các vật dụng đồ dùng có nét tương đồng với nghĩa gốc: cổ áo, cổ chai, cổ lọ,....
Mối liên quan giữa các nghĩa của danh từ "cổ" là do hiện tượng chuyển nghĩa của từ.
b. Từ đồng âm với danh từ cổ là tính từ cổ có nghĩa khác xa không liên quan tới danh từ cổ
Bài 3 (trang 136): Đặt câu
- Chúng tôi ngồi vào bàn để bàn bạc kế hoạch ngày mai
- Con sâu lẩn sâu vào bụi rậm
- Năm nay cháu tròn năm tuổi
Bài 4 (trang 136):
- Anh chàng ở trong câu chuyện trên đã dùng từ đồng âm để không trả lại cái vạc cho người hàng xóm (vạc – con vạc, cái vạc; đồng- kim loại đồng, đồng ruộng)
- Nếu là viên quan em sẽ hỏi anh chàng rằng: Anh mượn vạc để làm gì?
Bài trước: Soạn bài: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá (trang 133 Ngữ Văn 7 Tập 1) Bài tiếp: Soạn bài: Các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn bản biểu cảm (trang 138 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1)