Soạn bài: Tìm hiểu chung về văn biểu cảm (trang 73 Ngữ Văn 7 Tập 1)
I, Nhu cầu biểu cảm và văn biểu cảm
1. Nhu cầu biểu cảm của con người
- Mỗi câu ca dao trên thể hiện tình cảm, cảm xúc cụ thể như sau:
+ Câu ca dao thứ nhất biểu hiện nỗi đau khổ, oan trái không tìm được lẽ công bằng của người dân lao động.
+ Câu ca dao thứ hai biểu hiện cảm xúc hạnh phúc êm ái, bao la tự hào
- Thông thường người ta thổ lộ tình cảm để mong có được sự chia sẻ, đồng cảm khi vui cũng như khi buồn.
- Khi tình cảm, cảm xúc bị dồn nén không nói ra được người ta có nhu cầu làm văn biểu cảm
- Trong thư từ thường hay biểu lộ tình cảm sâu đậm hơn so với lời nói.
2. Đặc điểm chung của văn biểu cảm
a. - Hai văn bản trên biểu lộ các nội dung như sau:
+ Ở đoạn 1: biểu lộ nỗi nhớ thương người bạn học cùng lớp trước đây.
+ Ở đoạn 2: biểu lộ nỗi nhớ cùng tình yêu quê hương sâu đậm của tác giả.
- Nội dung biểu đạt ở hai đoạn văn trên khác nội dung của văn bản tự sự và miêu tả ở chỗ nó biểu lộ tình cảm, cảm xúc.
b. Có ý kiến cho rằng tình cảm, cảm xúc trong văn biểu cảm phải là tình cảm, cảm xúc thấm nhuần tư tưởng nhân văn. Qua hai đoạn văn trên, em hoàn toàn tán thành với ý kiến đó.
c. Nhận xét về phương thức biểu đạt tình cảm, cảm xúc ở hai đoạn văn trên:
- Đoạn 1: biểu đạt tình cảm, xảm xúc bằng phương thức trực tiếp qua ngôn từ (Thảo thương nhớ ơi! )
- Đoạn 2: biểu đạt tình cảm, cảm xúc bằng phương pháp tự sự miêu tả.
Luyện tập
Bài 1 (trang 73 Ngữ Văn 7 Tập 1):
- Qua việc đọc và so sánh hai đoạn văn trên cho thấy đoạn văn thứ hai là văn biểu cảm
- Bởi vì:
+ Đoạn văn bộc lộ niềm yêu thích hoa hải đường của tác giả
+ Tác giả biểu lộ niềm yêu thích ấy qua - tưởng tượng chủ quan: phơi phới như một lời chào hạnh phúc, trông dân dã như một cây chè đất đỏ; - trực tiếp qua lời văn: rạng rỡ nồng nàn, ngẩn ngơ đứng ngắm hoa hải đường, màu đỏ thắm rất quý, hân hoan say đắm
Bài 2 (trang 74 Ngữ Văn 7 Tập 1): Nội dung biểu cảm trong hai bài Sông núi nước Nam và Phò giá về kinh cụ thể như sau:
- Nội dung biểu cảm trong bài Sông núi nước Nam là khẳng định niềm tự hào về nền độc lập của dân tộc.
- Nội dung biểu cảm trong Phò giá về kinh là thể hiện khí thế chiến thắng hào hùng cùng khát vọng hòa bình lâu dài của dân tộc.
Bài 3 (trang 74):
- Một số bài văn biểu cảm mà em biết như: Cuộc chia tay của những con búp bê (Khánh Hoài), Cổng trường mở ra (Lý Lan), Mẹ tôi, Buổi học cuối cùng.
Bài 4 (trang 74): Đoạn văn xuôi biểu cảm như:
NGÔI TRƯỜNG CŨ
Tôi rảo bước đến trước trường và tần ngần đưa mắt nhìn vào. Tuy đã bao nhiêu năm xa cách, ngôi trường vẫn không khác khi xưa là mấy: vẫn mái ngói rong rêu, vẫn bốn bức tường sơn vàng, mấy giậu hoa ti gôn đã bắt đầu khoe sắc, mấy khóm vân côi cũng đang độ khai hoa. Cây điệp trước sân đã báo hiệu mùa thi với nghìn cánh hoa hồng tả tơi trên vệ cỏ. Một niềm cảm xúc bỗng xâm chiếm tâm hồn tôi. Mỗi cảnh vật đều khơi gợi trong tôi những bóng hình xưa tăm tiếng xưa. Tôi thấy như sống lại những khoảnh khắc quãng đời thơ ấu, mà ngôi trường yêu mến kia đã phong kín của tôi bao nhiêu kỉ niệm vui buồn. Tôi nhớ lại tất cả. Cái gì tôi cũng nhớ và cái gì cũng gieo vào lòng tôi một niềm lưu luyến cách vời.
Bài trước: Soạn bài: Từ hán việt (trang 70 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1) Bài tiếp: Soạn bài: Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra (trang 76 Ngữ Văn 7 Tập 1)