Soạn bài: Ôn tập phần Tiếng Việt - Kì 2 (trang 135 SGK Ngữ văn 7 tập 2)
I. Các kiểu câu đơn đã học
- Câu phân loại theo mục đích nói:
+ Câu nghi vấn
+ Câu trần thuật
+ Câu cầu khiến
+ Câu cảm thán
- Câu phân loại theo cấu tạo:
+ Câu bình thường
+ Câu đặc biệt
1) Phân loại câu theo mục đích nói:
a) Công dụng:
+ Câu nghi vấn: Dùng để hỏi
+ Câu trần thuật: Dùng để nêu ra một nhận định, có thể đánh giá theo tiêu chuẩn đúng hay sai
+ Câu cầu khiến: Dùng để đề nghị, yêu cầu…. người nghe thực hiện hành động được nói đến trong câu.
+ Câu cảm thán: Dùng để bộc lộ cảm xúc một cách trực tiếp, hay dùng để gọi đáp
b) Dấu hiệu nhận biết các kiểu câu:
- Câu nghi vấn:
+ Chứa các từ nghi vấn (ai, gì, nào, bao giờ, ở đâu)
+ Dùng giọng điệu hỏi, đặt câu hỏi cuối câu
- Câu cầu khiến:
+ Dùng từ cầu khiến ở cuối câu: thôi, lên, đi
+ Dùng phụ từ cầu khiến: hãy, đứng, chớ
+ Dùng giọng điệu cầu khiến: có thể đặt dấu chấm than ở cuối câu
- Câu cảm thán
+ Dùng từ cảm thán biểu thị cảm xúc hay kêu gọi: ối, ái, ôi, trời ơi, eo ơi!
+ Dùng giọng điệu phối hợp với trợ từ hay phụ từ: Thật, quà, biết bao, thay…
- Câu trần thuật:
2. Câu phân loại theo cấu tạo:
| Câu đơn bình thường |
- Cấu tạo theo mô hình cụm C-V. - Dùng để trần thuật sự việc hay bày tỏ ý kiến |
| Câu đơn đặc biệt |
- Không cấu tạo theo mô hình cụm C-V. - Dùng để nêu thời gian, nơi chốn; liệt kê sự việc, hiện tượng, bày tỏ cảm xúc; gọi đáp. |
II. Các dấu câu đã học
| Nội dung ôn tập | Kiến thức cần nhớ |
| Dấu chấm |
- Đặt ở cuối câu trần thuật (có khi đặt ở câu cầu khiến) |
| Dấu phẩy |
- Đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận của câu. + Giữa CN – VN với các thành phần phụ của câu + Giữa các từ, cụm từ có cùng chức vụ trong câu. + Giữa một từ, một cụm từ với bộ phận chú thích của nó câu, giữa các vế của một câu ghép. |
| Dấu chấm phẩy |
- Đánh dấu ranh giới giữa các vế câu ghép có cấu tạo phức tạp. - Đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận của một phép liệt kê có cấu tạo phức tạp. |
| Dấu chấm lửng |
- Biểu thị chưa liệt kê hết sự vật, sự việc… - Bỏ dở, ngập ngừng, ngắt quãng trong lời nói. - Làm giãn câu văn ở chỗ biểu thị điều bất ngờ, sắp xuất hiện từ ngữ nêu nội dung châm biếm, hài hước |
| Dấu gạch ngang |
- Đánh dấu bộ phận giải thích, chú thích ở trong câu - Đánh dấu lời dẫn trực tiếp của nhân vật. - Đánh dấu các bộ phận liệt kê - Nối các từ trong một liên danh |