Soạn bài: Đức tính giản dị của Bác Hồ (trang 55 Ngữ Văn 7 Tập 2)
Câu 1 (trang 55 Ngữ Văn 7 Tập 2)
- Luận điểm chính của toàn bài: Con người của Bác, đời sống của Bác giản dị như thế nào, mọi người chúng ta đều biết: bữa cơm, đồ dùng, cái nhà, lối sống.
- Để làm rõ đức tính giản dị của Bác, nhà văn đã chứng minh ở các phương diện: bữa ăn, nhà ở, lối sống, làm việc, nói và viết.
+ Bữa ăn chỉ có vài ba món đơn giản
+ Cái nhà sàn chỉ có hai ba phòng hòa cùng thiên nhiên
+ Việc làm: từ việc nhỏ đến việc lớn ít cần người phục vụ
+ Sự giản dị trong đời sống vật chất đi liền với đời sống tinh thần phong phú cao đẹp
+ Giản dị trong lời nói, bài viết.
Câu 2 (trang 55): Bố cục của bài văn gồm 3 phần:
- Phần 1 (Từ đầu.... trong sáng, thanh bạch, tuyệt đẹp): Sự nhất quán giữa cuộc đời cách mạng và cuộc sống thanh bạch giản dị ở Bác Hồ
- Phần 2 (Tiếp...... trong thế giới ngày nay): Chứng minh sự giản dị của Bác Hồ trong đời sống sinh hoạt và lối sống việc làm.
- Phần 3 (phần Còn lại): Sự giản dị trong lời nói và bài viết của Bác, sức ảnh hưởng của phẩm chất Hồ Chí Minh tới nhân dân, dân tộc.
Câu 3 (trang 55):
* Nhận xét về nghệ thuật chứng minh của tác giả trong đoạn văn từ “Con người của Bác” đến “Nhất, Định, Thắng, Lợi! ” như sau:
- Để chứng minh nhằm thuyết phục nhà văn phải đưa ra hệ thống luận cứ đầy đủ, chặt chẽ và những dẫn chứng chính xác, cụ thể, toàn diện làm sáng tỏ từng luận cứ.
- Trong phần đầu nhà văn đã xác định phạm vi vấn đề cần chứng minh: sự giản dị của Bác trong bữa ăn, căn nhà ở và lối sống.
- Phần tiếp theo đưa ra các chứng cứ rõ ràng để làm rõ luận điểm, ở mỗi luận cứ lại chọn lọc những dẫn chứng cụ thể rõ ràng và xác thực.
+ Ví dụ: Sự giản dị trong căn nhà được chứng minh bằng các dẫn chứng
• Vẻn vẹn chỉ có vài ba phòng
• Luôn lộng gió và ánh sáng, phảng phất hương thơm của hoa vườn.
+ Kết lại ý, nhà văn đưa ra những nhận xét về ý nghĩa giản dị trong căn nhà Bác ở: ... một đời sống như vậy thanh bạch và tao nhã biết bao.
* Những chứng cứ ở đoạn này giàu sức thuyết phục bởi:
- Luận cứ toàn diện (giản dị trong con người, sinh hoạt, lối sống,... )
- Dẫn chứng phong phú cụ thể xác thực
- Những điều nhà văn nói được đảm bảo bằng mối quan hệ gần gũi, gắn bó lâu dài của chính nhà văn với chủ tích Hồ Chí Minh
Câu 4 (trang 55):
- Nhà văn đã dùng những phép lập luận sau để người đọc hiểu sâu sắc hơn về đức tính giản dị của Bác:
+ Giải thích: sự giản dị về đời sống vật chất là bởi Bác Hồ có đời sống tinh thần rất phong phú và cuộc đấu tranh sôi nổi của quần chúng.
+ Bình luận: sự giản dị về vật chất càng làm nổi bật sự phong phú về đời sống tinh thần, trong tâm hồn, tình cảm, đó là đời sống văn minh.
Câu 5 (trang 55):
- Theo em, nét đặc sắc trong nghệ thuật nghị luận của bài văn này là sự kết hợp chứng minh với đánh giá bình luận vừa bằng những chứng cứ cụ thể xác thực, vừa bằng tình cảm nhận xét sâu sắc nên giàu sức thuyết phục.
Luyện tập
Bài 1 (trang 55): Một số ví dụ về sự giản dị trong đời sống và trong thơ văn của Bác như:
- Là người am hiểu văn hóa ngôn ngữ nước ngoài nhưng Bác không dùng những câu chữ cầu kì, khó hiểu khi làm thơ văn:
"Cảnh rừng Việt Bắc thật là hay
Vượn hót chim kêu suốt cả ngày
Khách đến thì mời ngô nếp nướng
Săn về thường chén thịt rừng quay
Non xanh nước biếc tha hồ dạo
Rượu ngọt chè ngon mặc sức say
Kháng chiến thành công ta trở lại
Trăng xưa hạc cũ với xuân này"
(Cảnh rừng Việt Bắc)
- Hay bài thơ Chúc Tết của Bác năm 1968
"Năm qua thắng lợi vẻ vang
Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to
Vì độc lập vì tự do
Đánh cho Mĩ cút, đánh cho Ngụy nhào
Tiến lên! Chiến sĩ đồng bào
Bắc Nam sum họp xuân nào vui hơn".
- Đặc biệt là trong các tác phẩm phục vụ kháng chiến:
"Chúng ta đã nhân nhượng nhưng càng nhân nhượng thực dân Pháp càng lấn tới. Vì chúng quyết tâm chiếm nước ta một lần nữa".
(Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến- 1946)
→ Ngôn từ trong thơ văn của Bác - Chủ tịch vĩ đại của dân tộc hết sức giản dị, dễ hiểu.
Bài 2 (trang 56): Qua bài văn, em hiểu đức tính giản dị là:
+ Một phẩm chất cao đẹp trong lối sống: đơn giản mà tự nhiên, không cầu kì xa hoa
+ Một đặc điểm trong cách suy nghĩ nói năng giao tiếp: trong sáng, dễ hiểu, đi vào bản chất vấn đề hay sự việc tiếp cận với chân lí
- Ý nghĩa của đức tính giản dị:
+ Đây là nét đẹp của nhân cách lớn
+ Giúp con người ta sống hạnh phúc hơn
+ Được moi người yêu mến nể phục
Bài trước: Soạn bài: Luyện tập lập luận chứng minh (trang 52 SGK Ngữ văn 7 tập 2) Bài tiếp: Soạn bài: Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động (trang 57 SGK Ngữ văn 7 tập 2)