Trang chủ > Lớp 7 > Soạn Văn 7 (siêu ngắn) > Soạn bài: Ca dao, dân ca những câu hát về tình cảm gia đình (trang 36 Ngữ Văn 7 Tập 1)

Soạn bài: Ca dao, dân ca những câu hát về tình cảm gia đình (trang 36 Ngữ Văn 7 Tập 1)

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 36 Ngữ Văn 7 Tập 1):

* Phân tích từng bài ca dao có thể thấy

- Bài 1

+ đây là lời của cha mẹ nói với con cái.

+ dấu hiệu nhận biết là tiếng gọi "con ơi"

- Bài 2

+ đây là lời người con gái lấy chồng xa quê nói với mẹ hướng về quê mẹ

+ dấu hiệu đối tượng hướng đến quê mẹ. Trong ca dao "ngõ sau" và "bến sông" thường gắn với tâm trạng người phụ nữ.

- Bài 3

+ Đây là lời của con cháu nói với ông bà hoặc người thân.

+ dấu hiệu đối tượng của nỗi nhớ là ông bà, nuộc lạt, mái nhà thường gợi nhớ những người thân thương.

- Bài 4

+ Đây là lời của người lớn nói với người nhỏ trong gia đình

+ dấu hiệu nhận biết: nội dung câu hát là lời tâm sự

Câu 2 (trang 36):

- Nội dung bài ca dao là muốn nói đến công lao to lớn của cha mẹ đối với con cái và bổn phận trách nhiệm của con cái đối với công lao đó.

- Cái hay của bài ca này đó là:

+ công lao của cha mẹ được cụ thể hóa bằng các hình ảnh to lớn vĩnh hằng như: núi ngất trời, biển mênh mông.

+ sử dụng các hình ảnh biểu trưng lối nói truyền thống của người Việt cha là núi, mẹ là biển

+ lời nhắc nhở được lồng vào bài hát dân gian luôn dễ nhớ, dễ thuộc và dễ đi vào lòng người khiến người đọc nhận thức và suy ngẫm.

- Sưu tầm các câu ca dao, tục ngữ tương tự như:

+ "Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra

Một lòng thờ mẹ kính cha

Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con"

+ "Ơn cha nặng lắm ai ơi

Nghĩa mẹ bằng trời, chín tháng cưu mang"

+ "Mẹ nuôi con biển hồ lai láng

Con nuôi mẹ kể tháng kể ngày"

Câu 3 (trang 36):

- Tâm trạng của nhân vật trữ tình là tâm trạng người con gái lấy chồng xa quê. Cảnh tượng trong bài ca dao đã thể hiện điều đó, cụ thể

+ thời gian là buổi chiều, không phải một mà là nhiều chiều như thế. Chiều chiều thường gợi ra nỗi nhớ bởi đó là thời gian của đoàn tụ gia đình đối lập với sự bơ vơ lạc lõng của người con gái.

+ ngõ sau: thường vắng lặng heo hút gợi đến số phận người con gái trong gia đình nhà chồng, che giấu những giọt nước mắt tủi hờn.

+ quê mẹ là hình ảnh quê nhà với những kỉ niệm đẹp ấm cúng, thấm đẫm tình mẫu tử thiêng liêng.

Câu 4 (trang 36):

- Bài 3 diễn tả nỗi nhớ sự kính yêu ông bà.

- Những tình cảm đó được diễn tả bằng các hình thức so sánh bao nhiêu..... bấy nhiêu

- Cái hay trong cách diễn đạt đó thể hiện ở chỗ:

+ từ "ngó lên" thể hiện sự kính trọng của con cháu với ông bà

+ hình ảnh nuộc lạt mái nhà thể hiện sự gắn bó bền chặt của những người trong gia đình và công lao ông bà khó nhọc cần cù gây dựng gia đình cho con cháu.

+ cách so sánh "bao nhiêu... bấy nhiêu" đã cụ thể hóa nỗi nhớ công lao vốn trừu tượng của ông bà.

+ hình thức thơ lục bát → nỗi nhớ da diết, sâu đậm.

Câu 5 (trang 36):

- Trong bài 4 tình cảm anh em thân thương được diễn tả: khác với người xa, các từ cùng một. Anh em tuy hai mà một: cùng cha, cùng mẹ, cùng sướng, cùng khổ...

- Quan hệ anh em được so sánh bằng hình ảnh: như thể tay chân (dùng các bộ phận cơ thể bằng xương bằng thịt để so sánh với tình nghĩa anh em)

→ thể hiện sự gắn bó thiêng liêng, nhắc nhở anh em phải biết đùm bọc, thương yêu giúp đỡ lẫn nhau.

Câu 6 (trang 36):

- Các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong cả bốn bài đó là:

+ Dùng thể thơ lục bát

+ Sử dụng các hình ảnh dân gian quen thuộc

+ Thường sử dụng biện pháp so sánh

Luyện tập

Bài 1 (trang 36):

- Tình cảm được diễn tả trong bốn bài ca dao đó là tình cảm gia đình.

- Nhận xét về tình cảm đó: Những tình cảm ấy thường kín đáo, sâu lắng và rất chân thành tiêu biểu cho tâm tình người lao động.

Bài 2 (trang 36):

Sưu tầm một số bài ca dao khác có nội dung tương tự như sau:

+ Có cha có mẹ thì hơn

Không cha không mẹ như đờn không dây

+ Chiều chiều ngó ngược ngó xuôi

Ngó không thấy mẹ, bùi ngùi nhớ thương

+ Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra

Một lòng thờ mẹ kính cha

Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con

+ Anh em như thể chân tay

Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần