Ankin - Chuyên đề Hóa 11

I. Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp

1. Dãy đồng đẳng của ankin

- Ankin là những hiđrocacbon không no, mạch hở có một liên kết ba trong phân tử, có công thức tổng quát là: C_nH_2n-2 (n ≥ 2)

- Công thức cấu tạo của C₂H₂: H - C≡C - H

2. Đồng phân:

- Từ C₄ trở đi mới có đồng phân.

Ví dụ: C₅H₈ có 3 đồng phân như sau:

+) CH ≡ C – CH₂ – CH₂ – CH₃;

+) CH₃ – C ≡ C – CH₂ – CH₃;

+) CH ≡ C – CH (CH₃) – CH₃

II. Tính chất hóa học của Ankin

1. Phản ứng cộng (hiđrô; brom, clo; HX; đimehoá, trimehoá)

a) Phản ứng cộng hiđrô

CH ≡ CH → CH₂ = CH₂ → CH₃ – CH₃

CH ≡ CH + H₂ → CH₂ = CH₂

b) Phản ứng cộng brom, clo

CH ≡ CH → CHBr = CHBr → CHBr₂ = CHBr₂

c) Phản ứng cộng HX (X là OH; Cl; Br; CH₃COO... )

CH ≡ CH → CH₂ = CHCl CH₃ – CHCl₂

CH ≡ CH + HCl → CH₂ = CH - Cl: vinyl clorua

+ Phản ứng cộng của ankin với HX luôn tuân theo quy tắc Maccopnhicop.

CH ≡ CH + H -OH CH₂ = CH – OH→ CH₃CHO

d) Phản ứng đimehoá, trimehoá

2 CH ≡ CH CH → C – CH = CH₂

3 CH ≡ CH → C6H₆

2. Phản ứng thế bằng ion kim loại

* Phản ứng của ank - 1- in

CH → CH + AgNO₃ + NH₃ → CAg → CAg↓ + 2NH₄NO₃

Nhận xét: Phản ứng này được dùng để phân biệt ank-1-in với ankan và anken.

3. Phản ứng oxi hoá của Ankin gồm:

a) Phản ứng oxi hóa hoàn toàn

C_nH_2n-2 + O₂ → nCO₂ + (n -1)H₂O

b) Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn: Tương tự anken và ankađien, ankin cũng có khả năng làm mất màu dung dịch KMnO₄.

III. Điều chế

* Điều chế C₂H₂. Co 2 cách như sau:

- Điều chế từ CaC₂:

PTPƯ: CaC₂ + H₂O → Ca (OH)₂ + C₂H₂

- Điều chế từ CH₄:

PTPƯ: 2CH₄ → C₂H₂ + 3H₂

Bài trước: Ankadien - Chuyên đề Hóa 11 Bài tiếp: Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp của anken - Chuyên đề Hóa 11