Anken - Chuyên đề Hóa 11

I. Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp

1. Dãy đồng đẳng

- Công thức tổng quát chung của dãy đồng đẳng anken là: C_nH_2n (n ≥ 2)

2. Danh pháp

* Tên thông thường: Tên ankan – an + ilen

Ví dụ: CH₂=CH₂ etilen; CH₂=CH–CH₃ Propilen

* Tên thay thế: gọi tên theo cách sau:

- Chọn mạch chính là mạch C dài nhất có chứa lk đôi

- Đánh số C mạch chính từ phía gần lk đôi hơn.

Gọi tên: vị trí nhánh – tên nhánh – tên C mạch chính – vị trí liên kết đôi – en

CH₂=CH-CH₂-CH₃ But –1– en CH₃-CH=CH-CH₃ But –2–en

3. Đồng phân

a) Đồng phân cấu tạo

- Đồng phân vị trí liên kết đôi: CH₂=CH-CH₂-CH₃ CH₃-CH=CH-CH₃

- Đồng phân mạch cacbon:

b) Đồng phân hình học:

Ví dụ: But-2-en

II. Tính chất hóa học

1. Phản ứng cộng hiđrô (Phản ứng hiđro hoá)

CH₂=CH₂ + H₂ → CH₃-CH₃

2. Phản ứng cộng halogen (Phản ứng halogen hoá)

CH₂=CH₂ + Br2 → Br – CH₂ – CH₂– Br

- Anken có khả năng làm mất màu dung dịch brom → Dùng phản ứng này để nhận biết anken.

3. Phản ứng cộng nước và axit

a) Cộng axit HX.

CH₂=CH₂ + HCl → CH₃CH₂Cl

- Đối với các anken khác, nguyên tử halogen (trong HX) mang điện âm, ưu tiên đính vào nguyên tử C bậc cao (theo quy tắc Maccopnhicop).

* Quy tắc Maccopnhicop: Trong phản ứng cộng HX (axit hoặc nước) vào liên kế C=C của anken, H (phần mang điện tích dương) cộng vào C mang nhiều H hơn, X- (hay phần mang điện tích âm) cộng vào C mang ít H hơn.

b) Cộng nước:

CH₂=CH₂ + H-OH ^to→ HCH₂ – CH₂OH

4. Phản ứng trùng hợp:

nCH₂=CH₂ → [- CH₂ – CH₂-]_n

- Phản ứng trùng hợp là quá trình cộng hợp liên tiếp nhiều phân tử nhỏ giống nhau hoặc tương tự nhau tạo thành phân tử lớn gọi là polime.

- Số lượng mắc xích trong một phân tử polime gọi là hệ số trùng hợp, kí hiệu là n.

5. Phản ứng oxi hoá

a) Oxi hoá hoàn toàn: C_nH_2n + 3n/2O₂ ^to→ nCO₂+ nH₂O

Nhận xét: Đốt anken thu n_CO2 = n_H2O

b) Oxi hoá không hoàn toàn:

3CH₂ = CH₂ + 4H₂O + 2KMnO₄ → 3HO – CH₂ – CH₂ – OH + 2MnO₂ + 2KOH

Anken làm mất màu dung dịch KMnO₄ → Dùng phản ứng này để nhận biết anken.

III. Điều chế

+ Điều chế trong phòng thí nghiệm: CH₃CH₂OH → CH₂=CH₂ + H₂O (170^oC)

+ Điều chế trong công nghiệp:

C_nH_2n+2 ^to→ C_aH_2a+2 + C_bH_2b (với n = a +b)

C₄H₁₀ ^to→ C₂H₄ + C₂H₆

Bài trước: Bài tập trắc nghiệm Một số bài tập về xiclankan - Chuyên đề Hóa 11 Bài tiếp: Ankadien - Chuyên đề Hóa 11