Hoán dụ (trang 82 sgk Ngữ văn 6 tập 2)

I. Hoán dụ là gì?

Câu 1:

- Áo nâu: dùng để chỉ người nông dân

- Áo xanh: dùng để chỉ người công nhân

- Nông thôn: chỉ những người sống ở vùng nông thôn

- Thị thành: chỉ những người sống ở nơi thị thành

Câu 2:

Các từ này có mối quan hệ mật thiết với nhau:

- Áo nâu gợi liên tưởng đến hình ảnh những người nông dân đang sống ở nông thôn

- Áo xanh là hình ảnh đặc trưng gợi liên tưởng đến những người công nhân sinh sống ở thị thành (trong thời kì đất nước đổi mới)

Câu 3:

Cách diễn đạt ngắn gọn, có tác dụng gợi hình, gợi cảm cho cách diễn đạt.

II. Các kiểu hoán dụ

Câu 1:

- Bàn tay: chỉ một bộ phận của người dùng để lao động, cầm, nắm, nó tượng trưng cho sức lao động và người lao động chân chính

- Một, ba: Biểu thị số lượng một cách cụ thể, xác định, ở đây dùng để diễn đạt sự hợp lại của các cá nhân, tập thể để tạo ra sức mạnh chung

- Đổ máu: là bị thương, hi sinh, mất mát, ở đây dùng để biểu thị chiến tranh bắt đầu diễn ra.

Câu 2:

- Câu a dùng để biểu thị đạt mối quan hệ giữa bộ phận với cái tổng thể

- Câu b dùng để biểu thị mối quan hệ giữa cái trừu tượng và cái cụ thể

- Câu c dùng để biểu thị mối quan hệ giữa sự vật với dấu hiệu của sự vật

Câu 3:

Một số kiểu quan hệ phổ biến được sử dụng để tạo ra phép hoán dụ:

- Dùng vật chứa đựng để nói về vật bị chứa đựng

- Dùng cái cụ thể để nói về cái trừu tượng

- Dùng bộ phận để nói về cái tổng thể

LUYỆN TẬP

Bài 1:

a, Phép hoán dụ mối quan hệ giữa vật bị chứa đựng và vật chứa đựng

- Làng xóm ta: tên của vật chứa đựng

- Những người sinh sống trong xóm làng đó: là vật bị chứa đựng

b, Phép hoán dụ mối quan hệ giữa cái trừu tượng và cái cụ thể

- Cái cụ thể: mười năm, trăm năm

- Cái trừu tượng: con số không rõ ràng, chính xác

c, Phép hoán dụ: mối quan hệ giữa một bộ phận với toàn thể

- Áo chàm: dấu hiệu của sự vật

- Thay cho sự vật: người Việt Bắc

d, Phép hoán dụ: mối quan hệ giữa vật chứa đựng với vật bị chứa đựng

- Trái đất: Vật chứa đựng

- Nhân loại: Vật bị chứa đựng

Bài 2:

- Giống: đều là các biện pháp tu từ được xây dựng trên cơ sở dựa trên các mối quan hệ giữa sự vật và hiện tượng

- Khác:

+ Ẩn dụ: Mối quan hệ giữa các sự vật có điểm tương đồng với nhau (so sánh ngầm)

+ Hoán dụ: Mối quan hệ giữa các sự vật có mối quan hệ gần gũi, tượng cận với nhau.

Bài 3:

Viết chính tả: Buổi học cuối cùng