Soạn bài: Sự việc và nhân vật trong văn tự sự (SGK Ngữ văn 6 T1 trang 38)

a/ - Sự việc khởi đầu: 1

- Sự việc phát triển: 2 - 3 - 4

- Sự việc cao trào: 5 - 6

- Sự việc kết thúc: 7

b/ - Sự việc do: Sơn Tinh và Thủy Tinh làm

- Sự việc diễn ra vào thời vua Hùng Vương thứ mười tám

- Diễn ra khi vua Hùng kén rể cho con gái Mị Nương

- Nguyên nhân: Do 2 chàng cùng đến cầu hôn nhưng vua chỉ có 1 người con gái

- Diễn biến: Sơn Tinh màng đầy đủ lễ vật đến trước được vợ, Thủy Tinh đến sau tức giận đuổi theo đánh Sơn Tinh.

- Kết quả: Thủy Tinh thua trận, hằng năm Thủy Tinh vẫn dâng nước lên đánh Sơn Tinh.

- Không thể bỏ thời gian và địa điểm vì truyện có mục đích giải thích hiện tượng lũ lụt và ước mơ chế ngự thiên tai của nhân dân ta

- Không thể bỏ bất kì một sự kiện nào trong truyện vì sự kiện đưa ra trước là nguyên nhân để dẫn tới sự kiện sau

- Việc Thủy Tinh nổi giận đuổi đánh Sơn Tinh là có lý: Thủy Tinh đến sau và những sính lễ mà nhà vua yêu cầu chỉ có trên mặt đất

c/ - Sự việc biểu thị thiện cảm của người kể đối với Sơn Tinh và vua Hùng:

+ Tài năng kì lạ của Sơn Tinh đều có ích cho cuộc sống nhân dân

+ Vua Hùng ra điều kiện để kén rể là các vật Sơn Tinh dễ kiếm => có ý chọn Sơn Tinh vì nghĩ cho nhân dân và đất nước

- Việc Sơn Tinh lần nào cũng chiến thắng đã thể hiện sức mạnh của nhân dân trong việc khắc chế thiên tai

- Không thể để Thủy Tinh chiến thắng và không thể xóa bỏ sự việc Thủy Tinh hàng năm dâng nước lên đánh Sơn Tinh vì như vậy sẽ làm mất đi ý nghĩa truyện

2. Nhân vật trong văn tự sự (SGK trang 38)

a/ Sơn Tinh, Thủy Tinh là nhân vật chính có vai trò vô cùng quan trọng

- Sơn Tinh, Thủy Tinh được nhắc đến nhiều nhất

- Vua Hùng, Mị Nương, những Lạc hầu là nhân vật phụ nhưng vẫn cần thiết, không thể bỏ được

b/ Những nhân vật được kể:

Nhân vật	Tên gọi	Lai lịch	Chân dung	Tài năng	Việc làm
Vua Hùng	Vua Hùng	Thứ 18			Kén rể, bàn bạc với những lạc hầu
Sơn Tinh	Sơn Tinh	Ở vùng núi Tản Viên		Có nhiều tài lạ	Cầu hôn, mang sính lễ, rước Mị Nương về núi, giao chiến với Thủy Tinh
Thủy Tinh	Thủy Tinh	Ở miền biển		Có nhiều tài lạ	Cầu hôn, đem sính lễ đến, đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương, cuối cùng đành phải rút quân về.
Mị Nương	Mị Nương	Con vua Hùng	Xinh đẹp		Theo Sơn Tinh về núi
Lạc Hầu	Lạc Hầu	Cận thần vua			Bàn bạc với vua Hùng

II. Luyện tập

Câu 1 (SGK trang 38-39):

Nhân vật	Việc làm
Vua Hùng	Kén rể, bàn bạc với những lạc hầu
Sơn Tinh	Cầu hôn, mang sính lễ, rước Mị Nương về núi, sử dụng phép lạ đánh nhau với Thủy Tinh
Thủy Tinh	Cầu hôn, đem sính lễ đến, đem quân đuổi theo đánh Sơn Tinh để cướp Mị Nương, cuối cùng phải rút quân về.
Mị Nương	Theo Sơn Tinh về núi
Lạc Hầu	Bàn bạc với vua Hùng

a/ Vai trò, ý nghĩa nhân vật

- Nhân vật chính (Sơn Tinh, Thủy Tinh): thể hiện tư tưởng của văn bản

- Nhân vật phụ: giúp nhân vật chính nổi bật

b/ Tóm tắt những sự việc

- Vua Hùng Vương kén rể.

- 2 thần đến cầu hôn.

- Vua Hùng yêu cầu sính lễ cho Sơn Tinh và Thủy Tinh

- Sơn Tinh đến trước được rước Mị Nương, Thủy Tinh đến sau mất Mị Nương, đuổi theo đánh Sơn Tinh để cướp nàng.

- Trận giao tranh giữa 2 vị thần

- Cuối cùng Thủy Tinh thất bại.

c/ Truyện gọi là Sơn Tinh, Thủy Tinh vì đây là cách để gọi tên theo tên của nhân vật chính truyền thống, thói quen của tác giả dân gian: Thánh Gióng, Tấm Cám… Nếu đổi tên, ý nghĩa khái quát của truyện sẽ không còn trọn vẹn.

Câu 2 (SGK trang 38-39):

- Nhan đề: Một lần không vâng lời

- Sự việc, diễn biến:

+ Mẹ nhờ em quét dọn nhà cửa khi mẹ vắng nhà

+ Em đã đồng ý với mẹ nhưng khi mẹ rời khỏi nhà, em rủ các bạn đến nhà chơi

+ Em và các bạn đã nghĩ ra các trò chơi khiến nhà cửa trở nên bừa bộn

+ Trong khi em chưa dọn dẹp xong, mẹ đã về

+ Em nghĩ rằng mẹ sẽ la mắng nhưng thật bất ngờ là mẹ chỉ nhẹ nhàng nhắc nhở

+ Em cảm thấy mình thật có lỗi vì không nghe lời mẹ

+ Em xin lỗi và hứa với mẹ rằng sẽ nghe lời mẹ

- Em là nhân vật chính trong câu chuyện

Bản 2/ Soạn bài: Sự việc và nhân vật trong văn tự sự (siêu ngắn)
I. Đặc điểm của nhân vật và sự việc trong văn tự sự.

1. Sự việc trong văn bản tự sự.

a.

Sự kiện	Ý nghĩa
Vua Hùng kén rể cho con gái Mị Châu	Sự việc khởi đầu
Vua Hùng ra yêu cầu sính lễ	Sự việc phát triển
Sơn Tinh, Thủy Tinh cùng đến cầu hôn
Sơn Tinh mang đủ lễ vật đến trước lấy được vợ
Thủy Tinh đến sau, tức giận đuổi theo dâng nước đánh Sơn Tinh.	Sự việc cao trào
Hai bên giao chiến cả tháng trời, cuối cùng Thủy Tinh thua trận nên phải rút về
Hằng năm Thủy Tinh lại dâng nước lên đánh Sơn Tinh nhưng đều thua trận.	Sự việc kết thúc.

Mối quan hệ nhân quả giữa những sự kiện: Sự việc trước là nguyên nhân dẫn đến sự việc sau, sự việc sau là kết quả của sự việc trước và là nguyên nhân của sự việc sau nữa, cứ thế tiếp diễn cho đến hết.

- Mối quan hệ có thể được khái quát như sau: Chuỗi sự vật sự và việc này → chuỗi sự vật sự và việc kia → sự việc kết thúc diễn đạt một ý nghĩa.

b.

- Sự việc do ai làm (nhân vật): Sơn Tinh và Thủy Tinh

- Sự việc xảy ra ở đâu (địa điểm): Phong Châu đất của Vua Hùng.

- Vào thời gian nào: Hùng Vương thứ 18.

- Nguyên nhân: Thủy Tinh không lấy được Mị Nương nên tức giận.

- Diễn biến: Thủy Tinh đuổi đánh Sơn Tinh.

- Kết quả: Thủy Tinh dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng thua trận.

- Không thể xóa bỏ địa điểm và thời gian vì nếu bỏ đi truyện sẽ mất đi tính thuyết phục.

- Việc giới thiệu Sơn Tinh có tài lại là điều cần thiết vì đó là nguyên nhân khiến Sơn Tinh được vua Hùng chọn làm rể.

- Việc Thủy Tinh nổi giận là có nguyên nhân:

+ Không cưới được Mị Nương (đến sau)

+ Vua thiên vị Sơn Tinh (Sính lễ vua yêu cầu là những thứ chỉ có trên mặt đất. )

- Không nên bỏ đi sự kiện Vua Hùng kén rể vì đây là lý do dẫn đến việc 2 chàng trai tranh tài.

c. Sự việc bày tỏ thiện cảm của người kể với Sơn Tinh:

- Sơn Tinh thường được kể trước, được giới thiệu “có tài lạ”, cưới được vợ và chiến thắng.

- Sơn Tinh thắng Thủy Tinh hai lần và mãi mãi là chi tiết có ý nghĩa:

+ Đó là chiến thắng tất yếu.

+ Chiến thắng của Sơn Tinh cũng chính là tượng trưng cho chiến thắng của nhân dân trong việc phòng chống thiên tai.

- Không thể để cho Thủy Tinh chiến thắng Sơn Tinh vì Thủy Tinh là tượng trung cho sự hủy diệt.

- Không thể bỏ đi chi tiết “hàng năm Thủy Tinh lại dâng nước” vì đó là sự lý giải cho việc xuất hiện của lũ lụt.

2. Nhân vật trong văn bản tự sự.

a. Trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh:

- Sơn Tinh và Thủy Tinh là hai nhân vật chính và giữ vai trò quan trọng nhất.

- Sơn Tinh, Thủy Tinh được nhắc đến nhiều nhất.

- Vua, Mị Nương và các vị lạc thần là những nhân vật phụ nhưng cũng rất cần thiết, không thể xóa bỏ được.

b. Nhân vật trong truyện kể.

Nhân vật	Tên gọi	Lai lịch	Tài năng	Việc làm
Vua Hùng	Vua Hùng	đời vua thứ 18		kén rể, bàn bạc với các Lạc hầu
Sơn Tinh	Sơn Tinh	vùng núi Tản Viên	vẫy tay… dời núi, tìm được lễ vật trước	cầu hôn, ngăn lũ
Thủy Tinh	Thủy Tinh	miền biển	hô mưa, gọi gió	cầu hôn, dâng nước lên gây lũ
Mị Nương	Mị Nương	con gái Vua Hùng	đẹp người lại đẹp nết	theo Sơn Tinh về núi
Lạc hầu	Lạc hầu			bàn bạc

II. Luyện tập.

Bài 1 (trang 38 Ngữ Văn 6 Tập 1):

Nhân vật	Việc làm
Vua Hùng	kén rể, bàn bạc với các Lạc hầu
Sơn Tinh	cầu hôn, ngăn lũ
Thủy Tinh	cầu hôn, dâng nước lên gây lũ
Mị Nương	theo Sơn Tinh về
Lạc hầu	bàn bạc

a. - Nhân vật chính đóng vai trò trong việc thể hiên tư tưởng của tác phẩm.

- Nhân vật phụ góp phần giúp cho nhân vật chính phát triển.

b. Sơn Tinh và Thủy Tinh cùng đến cầu hôn Mị Châu, Sơn Tinh mang sính lễ tới trước và rước được Mị Nương về. Thủy Tinh đến sau tức giận bèn đuổi đánh Sơn Tinh. Sơn Tinh và Thủy Tinh giao chiến ròng rã cuối cùng Sơn Tinh đã thắng, Thủy Tinh thua trận phải rút về. Hằng năm Thủy Tinh lại dâng nước gây lũ để trả thù Sơn Tinh.

c. Tên truyện được đặt theo tên của nhân vật chính. Nếu đổi tên truyện bằng các tên khác thì sẽ rất khó phân biệt được nhân vật chính và như thế không thỏa đáng.

Bài 2 (trang 38 Ngữ Văn 6 Tập 1):

Với nhan đề” Một lần không vâng lời” em sẽ kể truyện theo trình tự như dưới đây:

- Tên sự việc.

- Do ai làm

- Việc diễn ra ở đâu

- Vào thời gian nào?

- Nguyên nhân

- Diễn biến

- Kết quả.

Bài trước: Soạn bài: Nghĩa của từ (SGK Ngữ văn 6 T1 trang 35) Bài tiếp: Soạn bài: Sự tích Hồ Gươm (SGK Ngữ văn 6 tập 1 trang 42)