Soạn văn 12: Tổng kết phần tiếng Việt: hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ

Câu 1 Trang 181 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập II:

- Ở đoạn trích trên, sự chuyển vai diễn ra liên tục giữa 2 nhân vật lão Hạc và ông giáo. Khi lão Hạc đóng vai người nói thì ông giáo đóng vai người nghe và ngược lại.

- Đặc trưng của giao tiếp dưới hình thức ngôn ngữ nói được biểu hiện cụ thể:

- Giao tiếp có bối cảnh cụ thể: ở nhà ông giáo sau khi lão Hạc bán con chó.

- Những nhân vật dùng ngôn từ chung của toàn xã hội với sự trợ giúp của các biểu hiện bên ngoài. (“mặt lão…co rúm lại”, “những vết nhăn xô lại với nhau”).

Câu 2 Trang 181 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập II:

- 2 nhân vật giao tiếp là hàng xóm của nhau nên có mối quan hệ thân thiết.

+ Lão Hạc là 1 người nông dân nghèo neo đơn vợ mất và con trai đi làm ăn xa. Lão Hạc chỉ có "Cậu Vàng" là người thân duy nhất.

+ Ông giáo là 1 trí thức nghèo sống ở nông thôn. Hoàn cảnh của ông giáo cũng rất bi đát.

+ Xét về tuổi tác lão Hạc có địa vị cao hơn nhưng xét về nghề nghiệp và thành phần xã hội ông giáo ở địa vị cao hơn. Vì vậy cả 2 vẫn tôn trọng và yêu thương nhau.

+ Ảnh hưởng của những điều đó đến nội dung và lối nói của lão Hạc:

+ Dù lớn hơn tuổi thầy nhưng để bày tỏ tình cảm sự kính trọng đối với nhân vật này, lão Hạc gọi nhân vật này là “ông” - “ông giáo”

+ Sự thân thiết gần gũi được thể hiện ở việc khi bán con chó lão Hạc chạy đến bên ông giáo để “báo ngay”.

Câu 3 Trang 181 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập II:

Câu có 2 nghĩa:

- Nghĩa sự việc: Con chó biết nó sẽ chết.

- Nghĩa tình thái: Lão Hạc tỏ ra thương hại, đau xót và ân hận khi thấy con chó trong hoàn cảnh khốn cùng (con chó bị gọi là “cu cậu” và lời nói nghẹn ngào như khóc).

Câu 4 Trang 181 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập II:

- Điểm khác biệt giữa 2 hoạt động giao tiếp.

+ Giao tiếp giữa 2 nhân vật diễn ra dưới hình thức lời nói và lời nói trực tiếp. Do đó, sự luân chuyển từ là liên tục và giao tiếp là 2 chiều.

+ Hoạt động giữa Nam Cao và độc giả ở dạng viết, đọc và giao tiếp gián tiếp. Đây là cách giao tiếp 1 chiều: chỉ người đọc mới có thể đọc được suy nghĩ và cảm xúc của người viết.