Soạn văn 12: Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh Châu)

Câu 1 Trang 78 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập II:

- Khám phá đầu tiên của nhà nhiếp ảnh thơ mộng. Anh cảm nhận nét đẹp của chiếc thuyền ngoài xa trên biển lúc sáng sớm sương mù:

- Bức ảnh thật hoàn mỹ: chiếc thuyền lưới vỏ, mũi thuyền in nét mơ hồ mờ ảo trong màn sương có chút hồng nhạt, mấy người khum khum, ngồi bất động như một pho tượng hướng vào bờ.

⇒ Tâm trạng người nghệ sĩ rối bời, tim như thắt lại => xúc động mãnh liệt, sung sướng.

⇒ Hình ảnh cảnh vật, đường nét, ánh sáng đều hài hòa, đẹp mắt.

Câu 2 Trang 78 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập II:

- Khám phá thứ hai của nhiếp ảnh gia là 1 nghịch cảnh trần trụi trong cuộc sống: bạo lực gia đình.

- Nghe người đàn ông quát tháo, đe dọa, kéo thắt lưng đánh tới tấp, hàm răng nghiến, chửi bới người phụ nữ đang nhẫn nhục chịu đựng.

- Cậu con trai vì mẹ mà nhảy lên đánh trả nhưng bị bố tát cho 2 cái tát và ngã xuống.

- Người mẹ bồng con trên tay, vái lạy, nghiêng ngả, ôm con rồi quay trở lại thuyền.

⇒ Nghệ sĩ Phùng đang sững sờ, há hốc mồm ra nhìn, vứt máy ảnh ra can thiệp.

=> Nghệ sĩ Phùng chua xót, xót xa đã tạo nên 1 cảnh tượng ngược đời, bi kịch trong gia đình ông thuyền chài.

Câu 3 Trang 78 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập II:

Câu chuyện cuộc đời của người đàn bà đánh cá nghèo ẩn chứa những triết lý sâu sắc về cuộc sống và con người:

- Quan niệm về hạnh phúc của con người thường giản dị, khát vọng hạnh phúc cũng nhỏ bé, giản dị.

- Sự tàn bạo đôi khi bắt nguồn từ nghèo đói và khốn khổ.

- Nghệ thuật phải gắn liền với cuộc sống, phải ưu tiên con người, góp phần giải phóng con người.

- Vì vậy, người nghệ sĩ không thể nhìn người, nhìn đời một cách đơn giản, dễ dãi mà phải có cái nhìn đa chiều, trong những mối quan hệ phức tạp, khác nhau của cuộc sống.

- Người nghệ sĩ cần trung thực, thẳng thắn, dũng cảm nhìn vào thực tế, thực sự quan tâm đến số phận của con người.

Câu 4 Trang 78 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập II:

a. Người đàn bà hàng chài:

- Người đàn bà vùng biển là 1 nhân vật vô danh, không tên, không tuổi nhưng được tác giả tập trung thể hiện tính cách và số phận của cô 1 cách sinh động và độc đáo.

- Ngoại hình: trạc bốn mươi tuổi, dáng người cao lớn thô kệch, da dẻ rỗ, dáng vẻ tiều tụy, mệt mỏi, sắc mặt xanh xao.

- Tính cách: phục tùng, nhẫn nhục.

- Yêu thương gia đình: không muốn con mình ở lại không có cha, thông cảm, thấu hiểu nỗi khổ hiện tại của người chồng, chấp nhận nỗi đau thể xác.

- Chăm lo cho hạnh phúc nhỏ nhoi của cuộc đời: khi thấy con cái được nuôi ăn no

⇒ Giàu tình yêu thương gia đình, vị tha, hy sinh. Lấy hạnh phúc của con làm hạnh phúc của bản thân.

b. Người đàn ông độc ác

- Xuất thân: người hiền lành nhưng cục tính và nóng nảy.

- Ngoại hình: Lưng rộng và cong, tóc tổ quạ, chân chữ bát, 2 con mắt đầy vẻ độc dữ, hàng lông mày rám nắng.

- Đánh vợ để vơi đi nỗi uất ức vì nghèo.

⇒ Đồng thời là nạn nhân của một kiếp người nghèo khổ, gây ra nhiều đau khổ cho chính người trong gia đình mình, đáng bị lên án.

c. Chị em Phác: họ là những đứa trẻ đáng thương, đã trực tiếp gánh chịu những bi kịch gia đình do chính cha mình gây ra.

- Chị gái của Phác: một cô gái yếu đuối nhưng dũng cảm, ngăn cản em làm việc trái đạo lý.

- Phác: thương mẹ, hận cha

⇒ 2 chị em có cuộc sống bất hạnh khi liên tục chứng kiến ​​cảnh bạo hành gia đình.

d. Nghệ sĩ nhiếp ảnh

- Vốn là quân nhân, vào sinh ra tử.

- Một nghệ sĩ có tâm hồn nhạy cảm.

- Anh ấy ghét mọi áp bức và bất công, sẵn sàng làm bất cứ điều gì vì điều tốt và công lý. Phùng hiểu điều đó: trước khi là một nghệ sĩ biết rung động trước cái đẹp thì phải là một nghệ sĩ biết đồng cảm với những nỗi buồn, niềm vui và cả những cay đắng của cuộc sống.

Câu 5 Trang 78 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập II:

- Cách xây dựng cốt truyện kỳ ​​dị: Là tình huống nghịch lí tạo nên bước ngoặt trong nhận thức của nhân vật

- Cảnh đẹp thiên nhiên đối lập với cuộc đời nghiệt ngã.

- Phác bênh vực mẹ và đánh bố.

- Người vợ không chịu ly hôn với người chồng bạo hành

⇒ Cốt truyện mang ý nghĩa phát hiện, khám phá cuộc sống, giúp bộc lộ nhân cách con người.

Câu 6 Trang 78 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập II:

Ngôn ngữ nghệ thuật của tác phẩm

- Ngôn ngữ người kể: Thể hiện qua nhân vật Phùng, hoá thân vào tác giả

⇒ Cái nhìn trần thuật sắc sảo, tăng sức khám phá cuộc sống, lời kể khách quan, chân thực, đầy sức thuyết phục.

- Ngôn ngữ nhân vật: tương ứng về đặc điểm tính cách của mỗi người

Luyện tập

Lựa nhân vật ấn tượng nhất trong truyện.

Thí dụ: người đàn bà làng chài.

1. Tên tuổi

- Không có tên gọi chính xác, gọi bà là “người đàn bà hàng chài”, “mụ”.

- Chỉ là 1 người vô danh như bao người phụ nữ vùng biển khác, nhưng con người này lại được tác giả tập trung vào số phận của tác giả bày tỏ và quan tâm hơn trong tác phẩm này.

2. Vóc dáng ngoại hình

- Cao lớn, thô kệch, nhiều vết rỗ trên mặt, luôn xuất hiện với vẻ mặt mệt mỏi đó là hình ảnh một người bà lam lũ và mất hết sức mạnh, niềm vui, sức sống

- Nghèo nàn, khó nhọc (lưng áo bạc phếch)

- Sự mặc cảm, tự ti (dáng vẻ lúng túng)

⇒ Nhà văn thương xót cho số phận con người ngay khi miêu tả ngoại hình của nhân vật người đàn bà.

3. Số phận đau khổ, bất hạnh

- Người phụ nữ bất hạnh, nhẫn nhục chịu đựng (người đàn bà bị đánh)

- Người đàn bà phải chịu nhiều đau khổ: mệt mỏi vì thức trắng đêm kéo lưới, chịu đựng các trận đòn của chồng, lo sợ sẽ làm tổn thương các con khi chúng chứng kiến cảnh bạo hành.

4. Nét đẹp tâm hồn và tính cách

- Nét đẹp của con người từng trải: đẹp đẽ nhất nhưng đặc biệt nhất

- Nét đẹp của lòng bao dung, nhân hậu: thiên tính của người phụ nữ.

- Nét đẹp của tình mẫu tử thiêng liêng

⇒ Người phụ nữ làng chài mang vẻ đẹp đặc trưng của người phụ nữ miền biển nói riêng và người phụ nữ Việt Nam nói chung: đầy tình yêu thương, nhẫn nại, hi sinh.