Soạn văn 12: Đàn ghi ta của Lor-ca (Thanh Thảo)
- Tác phẩm bộc lộ niềm đau xót sâu sắc đối với cái chết bi thảm của Phê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lor-ca, nhà thơ thiên tài của Tây Ban Nha
- Tình cảm ngưỡng mộ người nghệ sĩ đại diện cho sự tự do và tinh thần khát vọng đổi mới nghệ thuật của TK XX bị dập tắt 1 cách rất phũ phàng được diễn đạt nhờ hình thức độc đáo:
+ Có sự kết hợp hài hòa yếu tố thơ và nhạc về kết cấu
+ Sức gợi mở phong phú và đa dạng về hình ảnh và nét mới mẻ ngôn ngữ
Bố cục của bài thơ:
- Đoạn 1 bao gồm 6 dòng đầu: hình tượng Lor-ca - một người nghệ sĩ tài hoa
- Đoạn 2 bao gồm 12 dòng tiếp: Lor-ca bị sát hại, khát khao đổi mới còn đang dang dở
- Đoạn 3 bao gồm 4 dòng tiếp): xót thương, tiếc nuối người nghệ sĩ chân chính, tài ba
- Đoạn 4 là phần còn lại: hình tượng Lor-ca bất diệt
Hướng dẫn soạn bài:
Câu 1 Trang 166 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập I:
- “tiếng đàn bọt nước”:
+ Từ thính giác đến thị giác, biện pháp lạ hóa
+ Bộc lộ sự sáng tạo mong manh, ngắn ngủi, tan vỡ đột ngột mà sinh sôi bất tận.
- “áo choàng đỏ gắt”: Hình tượng Lor-ca giống 1 đấu sĩ với khát khao dân chủ trước nền chính trị Tây Ban Nha độc tài lúc bấy giờ.
- “lang thang, miền đơn độc, yên ngựa mỏi mòn, vầng trăng chuếnh choáng”:
+ Phong cách nghệ sĩ dân gian tự do.
+ Niềm cô độc của Lor-ca đối với thời cuộc chính trị, trước nghệ thuật Tây Ban Nha già cỗi
- “Áo choàng bê bết đỏ”: tạo cảnh tượng khủng khiếp về sự chết của Lor-ca.
- Tiếng ghi ta: âm nhạc đã trở thành thân phận, tiếng đàn thành linh hồn, sinh thể.
- Những hành động: sự giã từ và giải thoát, 1 sự lựa chọn
+ Ném lá bùa vào xoáy nước
+ Ném trái tim mình tới nơi lặng yên
- Dòng sông, ghi ta màu bạc: tạo cảm nhận về cõi chết và sự siêu thoát.
Câu 2 Trang 166 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập I:
- “Không ai chôn cất tiếng đàn”: sức sống mạnh mẽ của nghệ thuật
- “tiếng đàn - cỏ mọc hoang”
+ Xót xa cho cái chết của 1 thiên tài, xót thương cho hành trình đổi mới còn dang dở.
+ Nét đẹp không thể bị phá hủy: có sức sống và lưu truyền mãi mãi như “cỏ mọc hoang”.
- Hình ảnh biểu tượng, so sánh:
+ “Giọt nước mắt”: cảm thông, uất hận.
+ “Vầng trăng”: là sự tượng trưng cho nét đẹp, cho nghệ thuật của Lor-ca luôn toả sáng, bất tử
- Tiếng đàn trở thành một thứ có linh hồn, trừu tượng: không ai chôn cất tiếng đàn, tiếng đàn như cỏ mọc hoang.
- Qua đó Lor-ca, xuất hiện song song với tiếng đàn, tượng trưng của tâm hồn Lor-ca, trái tim Lor-ca
+ Cuộc đời tự do của Lor-ca, thanh thản như giọt nước mắt ở đáy giếng
+ Lor-ca chết mà dư âm vang vọng của ông vẫn còn mãi
- Kết cấu gián đoạn thể hiện sự xót thương, trân trọng, niềm tin mãnh liệt của tác giả vào sự bất tử của tiếng đàn Lor-ca.
Câu 3 Trang 166 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập I:
- Ý nghĩa ẩn dụ của hình tượng tiếng đàn
+ biểu tượng cho đất nước Tây Ban Nha cùng với hình ảnh áo choàng đỏ.
+ góp phần khẳng định và ca ngợi vẻ đẹp của con người và đất nước Tây Ban Nha
+Tiếng đàn gắn liền với hình ảnh Lorca, thể hiện vẻ đẹp tâm hồn và cuộc đời người nghệ sĩ
+ tượng trưng cho sự bất tử của người nghệ sĩ chân chính, của nghệ thuật chân chính
+ Những âm thanh ấy cũng là âm thanh biểu hiện dòng cảm xúc mãnh liệt của tác giả.
→. Tiếng đàn là bài ca về cuộc đời, số phận và cái chết của Lor-ca.
Luyện tập
Hình ảnh Lor-ca được bộc lộ từ bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca:
- 1 nghệ sĩ tự do và cô độc.
- 1 cái chết oan khuất, bi phẫn bởi các thế lực tàn ác.
- 1 tâm hồn bất diệt.
=> Hình ảnh bi tráng về người nghệ sĩ chân chính tài hoa – sống chết và bất tử với đất nước mình.
Bản 2. Soạn văn: Đàn ghi ta của Lor-ca - Thanh Thảo (siêu ngắn)
Bố cục
- Đoạn 1 bao gồm 6 dòng thơ đầu: Lor-ca 1 nghệ sĩ tự do và cô đơn, 1 nghệ sĩ đổi mới trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha
- Đoạn 2 bao gồm 12 dòng tiếp theo: 1 cái chết đầy oan khuất diễn ra do thế lực tàn ác
- Đoạn 3 là phần còn lại: sự xót thương Lor-ca các suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca.
Câu 1 Trang 166 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập I:
Khả năng tạo liên tưởng của những hình tượng:
- “Tiếng đàn bọt nước”: đây là hình tượng biểu tượng, từ thính giác chuyển sang thị giác, tạo sự điểm lạ. Từ đó, gợi sự sáng tạo mong manh, ngắn ngủi, tan vỡ đột ngột nhưng sinh sôi bất tận
- “Áo choàng đỏ gắt”: là hình ảnh thật, biểu tượng bộc lộ đấu trường quyết liệt, nơi người nghệ sĩ đang đương đầu với các thế lực tàn bạo và hà khắc.
- Trên con đường chiến đấu vì tự do và cái mới, người nghệ sĩ luôn phải hành trình cô đơn, đơn độc: lang thang, vùng cô độc, yên ngựa mỏi mòn, vầng trăng chếnh choáng...
- Áo choàng bê bết đỏ, tiếng ghi ta nâu, tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy,... : tái hiện cái chết đầy bi thương của Lor – ca
- Ném lá bùa vào xoáy nước, ném trái tim vào cõi lặng im: Là giã từ và giải thoát, 1 sự lựa chọn
Câu 2 Trang 166 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập I:
Phân tích đoạn thơ:
- “Tiếng đàn”: ẩn dụ cho nghệ thuật Lor – ca, tình yêu con người, tình yêu tự do mà ông theo đuổi suốt cuộc đời mình
- “Không ai chôn chất tiếng đàn”: sức sống mãnh liệt của tiếng đàn
- So sánh “tiếng đàn như cỏ mọc hoang”:
+ Xót thương đối với cái chết của 1 thiên tài, cho con đường thay đổi nghệ thuật vẫn còn dang dở
+ Nét đẹp không thể bị hủy diệt
- Hình tượng so sánh, tượng trưng:
+ Giọt nước mắt: cảm thông, uất hận
+ Vầng trăng: biểu tượng cho nét đẹp, cho nghệ thuật của Lor-ca
=> Đoạn thích có một vẻ đượm buồn. Trong đoạn trích thơ, tác giả đã xây dựng hình ảnh Lor-ca dưới tư cách là 1 người chiến sĩ dũng cảm và là 1 người nghệ sĩ luôn nỗ lực đổi mới nghệ thuật, luôn đặt lợi ích của nghệ thuật dân tộc lên hàng đầu.
Câu 3 Trang 166 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập I:
Hình ảnh tiếng đàn của bài thơ thể hiện cho:
- Tiếng đàn bộc lộ tâm trạng và số phận của con người nghệ sĩ Lor-ca
+ Tiếng đàn lặp lại một cách day dứt, ám ảnh về số phận mong manh của con người nghệ sĩ Lor-ca
+ Tiếng đàn gắn với số phận bi thương của Lor-ca
+ Hình ảnh tiếng đàn gắn liền với tên tuổi của Lor-ca và trở nên bất tử với thời gian
- Hình ảnh tiếng đàn bộc lộ tâm hồn đa dạng và phong phú của 1 con người tài hoa nhưng bạc mệnh
Luyện tập
Câu 1 Trang 166 Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập I:
Hỉnh tượng Lor-ca bộc lộ qua bài thơ:
- Lor-ca là người chiến sĩ đấu tranh vì công lí, khát vọng tự do và đổi mới nghệ thuật thơ ca
+ Hình ảnh Lor-ca xuất hiện từ những hình ảnh: các tiếng đàn bọt nước, áo choàng đỏ gắt,...
+ Lor-ca có trong mình khát vọng tự do.
- Lor-ca là một người nghệ sĩ có tâm hồn phong phú và đẹp đẽ
+ Tình yêu quê hương, xứ sở
+ Sự khát khao công lí tự do
+ Sẵn sàng hy sinh cuộc đời mình cho khát vọng đẹp đẽ, cho nền nghệ thuật đất nước.
- Lor-ca là một nghệ sĩ có số phận bi thương
Nội dung cơ bản của tác phẩm:
- Nội dung: Từ bài thơ, tác giả đã bộc lộ niềm đau và sự xúc động sâu sắc trước cái chết bi thương của nghệ sĩ Lorca – 1 nghệ sĩ khát vọng tự do, dân chủ, luôn mong mỏi sự đổi mới nghệ thuật và nghệ thuật đi đến không ngừng
- Nghệ thuật: thể loại thơ tự do, sử dụng hình tượng biểu tượng siêu thật, mang ý nghĩa tượng trưng.