Soạn bài: Viết đoạn văn trình bày luận điểm (trang 79 Ngữ văn 8 tập 2)
I. Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận
Câu 1: Đọc các đoạn văn và trả các lời câu hỏi
a. Thật là nơi tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước, cũng là nơi kinh đô bậc nhất của bậc đế vương muôn đời.
- Câu chủ đề được nằm ở cuối đoạn
- Đoạn văn được viết theo kiểu quy nạp: câu chủ đề đặt ở cuối đoạn, tóm lại ý của cả đoạn
b. Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với truyền thống tổ tiên ta ngày trước.
- Câu chủ đề nằm ở đầu đoạn
- Đoạn văn được viết theo kiểu diễn dịch: câu chủ đề đặt ở đầu đoạn, nêu khái quát ý của toàn đoạn cần diễn đạt.
Câu 2: Đọc đoạn văn và trả lời các câu hỏi
a. Lập luận là cách nêu ra các luận cứ để dẫn đến luận điểm. Lập luận cần phải chặt chẽ, phù hợp để tạo ra sự thuyết phục cho bài văn.
- Luận điểm trong bài văn trên: " Cho thằng nhà giàu dắt chó vào nhà, nó mới phát hiện ra chất chó đểu của giai cấp nó ra”.
- Cách lập luận trong đoạn văn trên: Sử dụng phép tương phản và tạo ra bất ngờ
b. Cách lập luận trong đoạn văn đã khiến cho luận điểm trở nên chính xác, sáng tỏ và có sức thuyết phục cao.
c. Việc sắp xếp các ý trong đoạn văn vừa dẫn: chặt chẽ và hợp lý. Nếu tác giả xếp nhận xét của nhân vật Nghị Quế "đùng đùng giở giọng chó má ngay ra với mẹ con chị Dậu" lên trên và đưa lời nhận xét "vợ chồng địa chủ... thích chó, yêu gia súc" xuống dưới sẽ khiến các sự việc trong đoạn văn không còn tuân theo trình tự hợp lý, không làm nổi bật được cái bản chất "chó đểu" của giai cấp nó.
d. Trong đoạn văn, các cụm từ "giọng chó má", "thằng nhà giàu rước chó vào nhà", "chuyện chó con",… được đặt cạnh nhau khiến cho sự trình bày luận điểm càng thêm chặt chẽ và hấp dẫn. Vì đều hướng tới đối tượng tên địa chủ, hướng đến mục đích làm rõ bộ mặt thật là bản chất thú vật của hắn.
II. Luyện tập
Câu 1:
- Luận điểm: Cần phải tránh lối viết dài dòng, lan man.
- Luận điểm b: Nhà văn Nguyên Hồng thích truyền nghề cho các em nhỏ.
Câu 2:
- Luận điểm: Tôi thấy nhà thơ Tế Hanh là một người tinh lắm.
- Luận cứ:
+ Ghi được đôi nét rất thần tình về cảnh sinh hoạt nơi vùng quê
+ Thơ Tế Hanh đã đưa vào một thế giới rất gần gũi... trao cho cảnh vật.
⇒ Cách sắp xếp các luận cứ và diễn đạt: Cách sắp xếp luận cứ tuân theo trình tự tăng tiến dần, luận cứ trước là tiền đề cho luận cứ nêu sau, luận cứ sau có tác dụng bổ sung, sâu sắc hơn luận cứ trước đó, và có mục đích là sáng tỏ luận điểm của đoạn. Cách diễn đạt trau chuốt, giàu tính nghệ thuật.
Câu 3:
a. Học phải đi đôi với làm bài tập thì mới hiểu bài
Lý thuyết phải đi đôi với thực hành chính vì thế học cần phải kết hợp làm bài tập thì mới hiểu bài thực sự. Học tập sẽ giúp chúng ta có thêm kiến thức nhưng để nắm bắt được nó thực sự thì cần phải làm bài tập. Những người chỉ học mà không chịu vận dụng kiến thức vào làm bài tập thì sớm muộn cũng sẽ quên đi những gì đã học. Làm bài tập sẽ giúp ta nhớ lâu hơn kiến thức đã học. Không những thế, việc làm bài tập còn giúp chúng ta mở rộng, phát triển tư duy và kiến thức đã học. Luyện tập nhiều là cách tốt nhất để củng cố và phát triển, hoàn thiện tri thức của bản thân.
b. Học vẹt không phát triển được năng lực suy nghĩ
Học vẹt là hình thức học với mục đích để thuộc bài chứ không để hiểu bản chất của vấn đề. Học vẹt sẽ không giúp người học hiểu bài mà chỉ là thao thao bất tuyệt những câu chữ vô nghĩa. Bởi vì nếu không hiểu điều đã đọc thuộc thì cũng không thể ghi nhớ lâu và không thể áp dụng chúng vào thực tiễn để biến chúng thành những điều có ích trong cuộc sống. Học vẹt, lâu dần trí não của bạn sẽ lười suy nghĩ dẫn đến việc hạn chế năng lực suy nghĩ. Hậu quả của cách học này chính là chúng ta sẽ không thể phát triển được năng lực suy nghĩ.
Câu 4:
Để làm rõ luận điểm: " Văn giải thích cần phải viết cho dễ hiểu" có thể đưa ra những luận cứ sau:
- Mục đích của văn giải thích là để giải thích về vấn đề nào đó để cho người đọc hiểu rõ.
- Nếu viết không đúng trọng tâm, không dễ hiểu, người đọc sẽ từ chỗ khó tiếp nhận lời văn lại càng thêm khó để hiểu được ý người viết muốn trình bày.
- Khi viết cần viết các ý rành mạch, giản dị, tránh lối sử dụng từ cầu kì, có các cấu trúc phức tạp, cản trở quá trình tri nhận.
- Cần có dẫn chứng để làm sáng tỏ vấn đề cần giải thích
⇒ Các luận cứ trong đoạn văn cần được trình bày theo một trình tự hợp lý, từ giải thích khái niệm đến dùng các biện pháp nêu vấn đề, tiếp đó là đưa ra luận điểm chính.
Bài trước: Soạn bài: Bàn về phép học (trang 78 Ngữ văn 8 tập 2) Bài tiếp: Soạn bài: Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm (trang 81 Ngữ văn 8 tập 2)