Trang chủ > Lớp 8 > Soạn Văn 8 (siêu ngắn) > Soạn bài: Câu phủ định (trang 52 Ngữ văn 8 tập 2)

Soạn bài: Câu phủ định (trang 52 Ngữ văn 8 tập 2)

I. Đặc điểm hình thức và chức năng

Câu 1:

Xét các câu và trả lời các câu hỏi

- Các câu (b), (c), (d) có đặc điểm hình thức khác so với câu (a): có chứa từ ngữ phủ định “chưa, không, chẳng. ”

- Các câu này khác với câu (a) về mặt chức năng: Câu (a) khẳng định “Nam đi Huế”, còn các câu còn lại lại phủ định việc này, việc “Nam đi Huế” không hề diễn ra.

Câu 2:

Đọc đoạn trích và trả lời các câu hỏi:

- Các câu có từ ngữ phủ định là:

+ Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn.

Ông thầy bói sờ cái ngà của con voi và muốn phủ định ý kiến của ông sờ chiếc vòi về hình dáng con voi.

+ Đâu có!

Ông sờ tai muốn bác bỏ, phủ định ý kiến của cả hai ông thầy trước.

II. Luyện tập

Câu 1:

a. Không có câu phủ định bác bỏ.

b. Cụ cứ tưởng tượng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu!

Đây là câu tác giả dùng để phản bác lại ý kiến của lão Hạc nói về chuyện con chó đã được đưa ra trước đó sau khi lão bán chó (cái giống nó cũng khôn! Nó cứ tỏ ra vẻ như nó trách tôi, nó kêu ư ử, nhìn tôi và như muốn bảo với tôi rằng: “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như vậy mà lão lại cư xử với tôi như thế này à? ”. Thì ra tôi già bằng này tuổi đầu rồi mà vẫn còn đánh lừa một con chó, nó không ngờ tôi lại nỡ tâm lừa nó! ).

c. Không, chúng con không đói nữa đâu.

Đây là câu của cái Tí dùng để phản bác lại điều mà chị Dậu nghĩ: mấy đứa con mình chắc đang đói quá đã được đưa ra ở phần văn bản trước đó.

Câu 2:

- Các câu trên đều mang ý nghĩa phủ định. Vì đều có chứa các từ phủ định: “không”, “chẳng”. Trong các trường hợp ở trên, từ phủ định đi kèm với một từ phủ định khác (a): “không phải là không” hay kết hợp với một từ có nghĩa nghi vấn (c): “ai chẳng” khiến ý nghĩa của cả câu phủ định là khẳng định, chứ không phải phủ định.

- Các câu không có chứa từ ngữ phủ định mà tương đương với các câu trên là:

+ Câu chuyện có lẽ chỉ dừng lại là một câu chuyện hoang đường, nhưng lại rất có ý nghĩa

+ Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, mọi người đều đã từng ăn trong tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ.

+ Từng trải qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai cũng đã từng một lần nghển cổ... trước cổng trường.

Ý nghĩa của các câu mới đặt so với các câu gốc giống nhau, tuy nhiên ý nghĩa ở câu gốc được nhấn mạnh và tạo ấn tượng mạnh hơn.

Câu 3:

- Nếu thay thế từ “không” bằng “chưa” thì tác giả Tô Hoài cần phải viết lại câu như sau: Dế Choắt chưa dậy được, vẫn nằm thoi thóp.

Nếu thay từ như vậy, nghĩa của câu sẽ có sự thay đổi, vì ở câu gốc là “không dậy được nữa” tức là Choắt đã chết, còn với câu vừa thay từ thì Choắt vẫn còn có thể sống được.

-Câu phủ định có từ “không” sẽ phù hợp hơn với tình huống truyện, bởi vì Dế Choắt sau khi bị chị Cốc mổ đã không bao giờ có thể dậy được nữa và bị chết, bởi vậy đã khiến Dế Mèn vô cùng hối hận.

Câu 4:

a, Câu cảm thán có ý nghĩa phủ định

Câu mang ý nghĩa tương đương: Chẳng đẹp gì hết!

b, Câu cảm thán có ý nghĩa phủ định

Câu mang ý nghĩa tương đương: Không có chuyện đó đâu!

c, Câu nghi vấn có ý nghĩa bác bỏ

Câu mang ý nghĩa tương đương: Bài thơ này làm gì hay.

d, Câu nghi vấn với ý nghĩa biểu lộ cảm xúc.

Câu mang ý nghĩa tương đương: Cụ không biết đấy chứ tôi chẳng sung sướng gì đâu.

Câu 5:

Trong đoạn trích trên, không thể thay thế từ “quên” bằng “không”, “chưa” bằng “chẳng” được, tại vì:

- Từ “quên” biểu lộ được tình cảm, ý chí của các vị tướng, vì căm hận mà quên cả việc ăn. Nhưng thay thế bằng từ “không”, khiến hành động này trở thành là lẽ thường, xảy ra thường xuyên.

- Ý nghĩa của câu trên sẽ thay đổi: Sử dụng từ “chưa” biểu lộ mong muốn của Trần Quốc Tuấn là diệt trừ kẻ thù, nhưng vì chưa đủ lực nên vẫn chưa thể làm, nhưng đó là ý chí là nguyện vọng của ba quân sẽ cùng nhau thực hiện. Còn sử dụng từ “không” thì ý nghĩa của câu sẽ là việc không thể làm, không thể hiện được sự quyết tâm của vị chủ tướng.

Câu 6:

A: Tại sao bạn lại vẽ bẩn vào sách Ngữ văn của mình?.

B: Mình không vẽ. (câu phủ định)

A: Bạn ngồi cạnh mình không bạn thì ai? (câu phủ định bác bỏ)