Soạn bài: Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội (trang 57 Ngữ văn 8)
I. Từ ngữ địa phương
- Bắp và bẹ ở đây đều mang ý nghĩa là “ngô”. Từ bẹ, bắp là từ ngữ địa phương còn “ngô” là từ ngừ toàn dân.
II. Biệt ngữ xã hội
a. Trong đoạn văn của nhà văn Nguyên Hồng tác giả đã sử dụng từ "mẹ" trong lời kể với độc giả, và từ "mợ" trong câu đáp với người cô 2 người có cùng tầng lớp xã hội. Mợ và mẹ là 2 từ đồng nghĩa. Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945 trong tầng lớp trung lưu và thượng lưu mẹ thường được gọi bằng "mợ", cha thường được gọi bằng "cậu". Còn "mẹ" là từ ngữ toàn dân.
b. Từ ngỗng có nghĩa là điểm số 2, điểm thấp, trúng tủ có nghĩa là ôn và học kĩ trúng vào đề thi. Tầng lớp thường sử dụng các từ này là giới sinh viên, học sinh.
III. Sử dụng từ ngữ địa phương, biệt ngữ xã hội
Câu 1:
Khi dùng từ ngữ địa phương hoặc biệt ngữ xã hội cần lưu ý: Không nên lạm dụng mà phải sử dụng một cách phù hợp đối tượng giao tiếp (độ tuổi, tầng lớp,... ), cần phù hợp với tình huống giao tiếp. Việc lạm dụng biệt ngữ xã hội và từ ngữ địa phương có thể gây khó khăn trong giao tiếp cũng như có tác động tiêu cực đến tâm lí người đối thoại.
Câu 2:
Trong các đoạn văn, thơ trên tác giả vẫn dùng một số biệt ngữ xã hội và từ ngữ địa phương như: ví, nớ hiện chừ, ra ni, mô, bầy tui, ca, dằm thượng, mối với mục đích để làm nổi bật màu sắc địa phương, tính cách của nhân vật và làm tăng tính biểu cảm.
Luyện tập
Câu 1:
| Từ ngữ địa phương | Từ ngữ toàn dân |
| Răng | Sao |
| Mi | Mày |
| Trấy | Quả |
| Hổng | Không |
| Thơm | Dứa |
Câu 2:
Từ ngữ tầng lớp học sinh hay dùng:
- “Đúp” học: Không được lên lớp trên mà phải học lại lớp cũ
Thằng Nam bị đúp vì đánh nhau và thi bị điểm kém đấy bọn mày ạ.
- “Cúp” học: Trốn tiết hay trốn buổi học
Hôm nay cúp học tiết ba đi chơi với tao đi Hùng.
- “Phao”: Tài liệu
Ngày mai thi, mày đã có phao chưa?
Câu 3:
- Trường hợp nên sử dụng từ ngữ địa phương: a
- Trường hợp nên sử dụng từ ngữ toàn dân: b, c, d, e, g
Câu 4:
Chuối đầu vườn đã lổ
Cam đầu ngõ đã vàng
Em nhớ ruộng nhớ vườn
Không nhớ anh răng được
(Thăm lúa - Trần Hữu Thung)
Từ ngữ địa phương: lổ, răng
Bài trước: Soạn bài: Liên kết các đoạn văn trong văn bản (trang 53 Ngữ văn 8) Bài tiếp: Soạn bài: Tóm tắt văn bản tự sự (trang 60 Ngữ văn 8)