Soạn bài: Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm (trang 136 Ngữ văn 8)
I. Dấu ngoặc đơn
Đọc đoạn trích và trả lời các câu hỏi.
- Dấu ngoặc đơn được sử dụng để làm gì:
a. Dùng để giải thích
b. Dùng để thuyết minh
c. Dùng để bổ sung thêm
- Nếu lược bớt phần trong dấu ngoặc đơn thì ý nghĩa cơ bản của đoạn trích trên sẽ không thay đổi.
II. Dấu hai chấm
Tác dụng của dấu hai chấm:
a. Sử dụng để đánh dấu (báo trước) lời đối thoại giữa Dế Mèn và Dế Choắt.
b. Sử dụng để đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp (Thép Mới) dẫn lại lời của người xưa.
c. Sử dụng để đánh dấu phần giải thích lí do tâm trạng của tác giả thay đổi trong ngày đầu tiên đi học.
Luyện tập
Dấu hai chấm có tác dụng báo hiệu sự liệt kê các tính chất đẳng lập nhằm giải thích cho ý đã nói trước.
Bài 3:
- Sau từ "rằng" dấu hai chấm có mục đích: dẫn ra lời nói gián tiếp nhằm mục đích nhấn mạnh và trình bày thông tin.
- Có thể lược bớt dấu hai chấm sau từ “rằng” tuy nhiên phần đứng sau sẽ không còn được nhấn mạnh nữa.
Bài 4:
- Có thể thay thế dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn. Khi thay, ý nghĩa cơ bản của câu không hề thay đổi, phần trong dấu ngoặc đơn chỉ là phần có tác dụng bổ sung thêm thông tin.
- Nếu viết lại là Phong Nha gồm: Động nước và Động khô thì không thể dấu ngoặc đơn cho dấu hai chấm được. Vì trong câu này có vế “Động nước và Động khô” không thể xem là thuộc phần chú thích mà là một thành phần chính, có tác dụng liệt kê.
Bài 5:
- Bạn học sinh này chép dấu ngoặc đơn đó sai, vì bạn vẫn còn thiếu phần "đóng ngoặc"
- Phần ở trên dấu ngoặc đơn không phải là một bộ phận của câu.
Bài 6:
Văn bản “Bài toán dân số” (Theo Thái An, Báo Giáo dục và Thời đại Chủ nhật) đã khiến cho chúng ta ý thức được trách nhiệm của mỗi người dân trong việc hạn chế gia tăng dân số. Bởi vì, nếu dân số gia tăng nhanh không có kiểm soát như vậy sẽ dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng. Đất nước sẽ phải chịu nhiều áp lực về mọi mặt: nước sạch, việc làm, thực phẩm, y tế, giáo dục, phúc lợi xã hội... Chúng ta cần phải có ý thức trong việc hạn chế sự gia tăng dân số để đảm bảo cho an sinh xã hội, đồng thời cũng chính là bảo vệ cuộc sống của chính chúng ta.
Bài trước: Soạn bài: Bài toán dân số (trang 132 Ngữ văn 8) Bài tiếp: Soạn bài: Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh (trang 140 Ngữ văn 8)