Soạn bài: Câu nghi vấn (trang 11 Ngữ văn 8 tập 2)
I. Đặc điểm hình thức và chức năng chính
Đọc đoạn trích và trả lời các câu hỏi:
a. Câu nghi vấn:
+ “Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không? ”
+ Thế làm sao mà u cứ khóc mãi không chịu ăn khoai? Hay là u thương chúng con đói quá?
- Các đặc điểm hình thức đã cho biết các câu trên là câu nghi vấn:
+ Có các từ nghi vấn: "làm sao", từ "hay" và "có... không".
+ Dấu chấm hỏi kết thúc câu (khi viết).
b. Câu nghi vấn trong đoạn trích trên có tác dụng để hỏi
II. Luyện tập
Câu 1:
Câu nghi vấn và đặc điểm hình thức của chúng:
a. Chị muốn khất tiền sưu đến chiều mai phải không?
Tại sao con người lại phải khiêm tốn như vậy?
b. Văn là gì? Chương là gì?
c. Chú mình có muốn cùng tớ vui đùa không? Đùa trò gì thế? Cái gì vậy? Chị cóc béo xù đang đứng trước cửa nhà ta đấy hả?
- Đặc điểm hình thức đã cho biết đó là các câu nghi vấn:
+ Có các từ nghi vấn như: tại sao, gì, phải không, không, hả.
+ Dấu chấm hỏi kết thúc câu (khi viết).
Câu 2:
Đọc và trả lời câu hỏi:
- Căn cứ để xác định các câu trên là loại câu nghi vấn: có từ “hay”
- Không thể thay thế từ ‘hay’ bằng từ ‘hoặc’ trong các câu nghi vấn đã cho. Bởi vì nếu thay từ như vậy thì câu trở thành kiểu câu trần thuật và mang ý nghĩa khác hẳn.
Câu 3:
Không. Vì đó không phải là các câu nghi vấn. Câu a, b có sử dụng các từ nghi vấn như tại sao, có... không, không) nhưng các kết cấu chứa các từ này chỉ đóng vai trò bổ ngữ trong một câu.
Trong câu c, d các từ nào (cũng), ai (cũng) là các từ bất định không phải là nghi vấn mà có ý khẳng định tuyệt đối.
Câu 4:
• Phân biệt hình thức và nghĩa của hai câu dưới đây:
- Câu a và câu b khác nhau ở từ nghi vấn:
+ Câu a: “có”, “không”
+ Câu b: đã … chưa
- Khác nhau về mặt ý nghĩa:
+ Câu a: hỏi về thời điểm của một trạng thái ở thời điểm hiện tại.
+ Câu b: hỏi về thời điểm của một trạng thái trong quá khứ.
• Câu trả lời thích hợp đối với mỗi câu:
+ Tôi khỏe; tôi không khỏe, tôi cũng khỏe...
+ Tôi đã khỏe rồi, tôi khỏe rồi, tôi vẫn chưa khỏe lắm...
• Đặt một số câu tương tự và chỉ ra sự khác nhau giữa câu nghi vấn theo mô hình: có … không với loại câu nghi vấn theo mô hình: đã … chưa.
Câu 5:
Sự khác nhau giữa hình thức và ý nghĩa giữa hai câu dưới đây:
- Về hình thức: câu (a) và câu (b khác nhau ở trật tự từ.
+ Trong câu a, "bao giờ" đứng ở đầu câu
+ Trong câu b, "bao giờ" đứng ở cuối câu.
- Về ý nghĩa:
+ Câu (a) hỏi về thời điểm sẽ diễn ra một hành động nào đó trong tương lai
+ Câu (b) hỏi thời điểm của một hành động đã xảy ra trong quá khứ.
Câu 6:
- Câu (a) đúng, tuy không biết nó nặng chính xác bao nhiêu nhưng vẫn có thể cảm nhận được sức nặng nhờ cảm giác.
- Câu (b) sai, vì chưa biết giá chính xác bao nhiêu thì không thể khẳng định chiếc xe rẻ được
Bài trước: Soạn bài: Ông đồ (trang 10 Ngữ văn 8 tập 2) Bài tiếp: Soạn bài: Viết đoạn văn trong văn bản thuyết minh (trang 13 Ngữ văn 8 tập 2)