Soạn bài: Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận (trang 113 Ngữ văn 8 tập 2)

I. Yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận

Câu 1: Đọc đoạn văn và trả lời các câu hỏi

- Đoạn (a) và đoạn (b) đều có mục đích làm rõ các vấn đề cần nghị luận, yếu tố miêu tả và tự sự chỉ đóng vai trò làm nổi bật, thuyết phục vấn đề cần nghị luận.

- Nếu đoạn trích (a) không có các chi tiết kể lại kiểu bắt lính kì quặc và độc ác thì người ta cũng không thể lường trước được sự việc “mộ lính tình nguyện” có sự nhũng lạm một cách trắng trợn đến vậy; đoạn (b) nếu không có các dòng miêu tả về việc những người lính Việt bị giam giữ, đàn áp thì người đọc cũng khó hình dung rõ được sự giả dối, lừa gạt trong những lời rêu rao, bịa đặt của bọn thực dân Pháp.

- Vai trò của các yếu tố miêu tả và tự sự trong văn nghị luận: Giúp cho việc trình bày luận cứ trong bài văn thêm cụ thể, rõ ràng, sinh động hơn, chính vì thế có sức thuyết phục hơn.

Câu 2: Đọc đoạn văn và trả lời các câu hỏi

a. – Yếu tố tự sự: Chuyện về chàng Trăng và nàng Han

-Yếu tố miêu tả:

+ Con thỏ trắng

+ Ngựa đá khổng lồ

+ Để đêm đêm chiếu xuống dòng thác Bông-gơ-nhi những ánh sáng bạc.

+ Theo cờ lệnh bằng chăn dệt bằng chỉ ngũ sắc.

+ Gần đấy có các vũng, nhiều ao chi chít nối tiếp nhau.

b. Tác giả đã không kể đầy đủ, cặn kẽ cả hai câu chuyện về chàng Trăng và nàng Han mà chỉ làm nổi bật những chi tiết giống với Thánh Gióng. Bởi mục đích nghị luận của người viết là làm sáng tỏ: Chàng Trăng và Nàng Han “có những nét giống với truyện Thánh Gióng của miền xuôi”. Từ đó nhằm khẳng định truyện Thánh Gióng “thực ra là một bản anh hùng ca và là bản anh hùng ca của người Việt cổ”.

Câu 3: Khi đưa ra những yếu tố miêu tả và tự sự vào bài văn nghị luận, cần chú ý: Không được lạm dụng các yếu tố miêu tả, tự sự. Bởi vì đây không phải là mục đích chính của văn bản nghị luận mà chỉ sử dụng với mục đích để làm sáng tỏ luận điểm, khiến luận điểm trở nên nổi bật hơn.

II. Luyện tập

Câu 1

- Yếu tố tự sự: “Sắp trung thu … đáng ghét của bộ mặt nhà giam”.

Tác dụng: Giúp người đọc hiểu rõ hơn về hoàn cảnh sáng tác của bài thơ và tâm trạng của nhà thơ trong đêm trăng.

- Yếu tố miêu tả: “Đêm nay trăng sáng quá chừng. Bao la, trong suốt, huyền ảo vỗ về. Ngay bên cửa sổ, lồng trong bóng cây. Đêm nay cảnh rất đẹp. Trong lòng rạo rực những nỗi niềm”

Tác dụng: Giúp người đọc hiểu rõ được khung cảnh đẹp của đêm trăng và tâm hồn đầy nỗi niềm của nhà thơ trước cảnh đẹp.

Câu 2:

Cho đề bài: Nêu ý kiến của bản thân em về vẻ đẹp của bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen" thì em cần sử dụng các yếu tố tự sự vào miêu tả vào bài làm, như vậy mới có thể tả hết được vẻ đẹp của sen, bùn... kể về một số công dụng của sen, kỉ niệm với đầm sen. Điều đó sẽ giúp cho bài viết thêm sinh động và thuyết phục.