Soạn bài: Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh (trang 117 Ngữ văn 8)
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh
1. Văn bản thuyết minh trong đời sống con người
a. Văn bản “Cây dừa Bình Định”: Trình bày các đặc điểm của cây dừa, nói về những lợi ích của cây dừa.
b. Văn bản “Tại sao lá cây có màu xanh lục. ”: Giải thích về tác dụng của chất diệp lục trong lá cây khiến lá cây có màu xanh.
c. Văn bản “Huế”: Giới thiệu Huế như là một trung tâm nghệ thuật, trung tâm văn hóa lớn của Việt Nam. Bài viết đã nêu lên các đặc điểm tiêu biểu của Huế.
- Chúng ta thường gặp các loại văn bản này trong báo, sách, trang mạng...
- Nhưng văn bản cùng loại:
+ Ôn dịch thuốc lá
+ Một thức quà của lúa non-Cốm
+ Nhã nhạc cung đình Huế
2. Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh
a. Các văn bản trên không thể coi là văn bản tự sự (hay miêu tả, nghị luận, biểu cảm) được, bởi vì:
+ Chúng không có mục đích kể lại diễn biến, sự việc, hành động hay nhân vật.
+ Không có mục đích xây dựng hình tượng nghệ thuật mà nhằm cung cấp các thông tin, đặc điểm của sự vật, có tính chất khoa học phổ biến.
b. Các văn bản trên có mục đích cung cấp kiến thức, thông tin về sự vật, khoa học và hiện tượng khách quan nên được xếp thành một loại riêng
c. Các văn bản trên trình bày đối tượng dựa trên cách giải thích, trình bày, giới thiệu.
d. Đặc điểm ngôn ngữ của những văn bản trên: phong cách ngôn ngữ khoa học.
Luyện tập
Câu 1:
a. “Khởi nghĩa Nông Văn Vân”: Văn bản thuyết minh vì nó nhằm cung cấp kiến thức lịch sử.
b. “Con giun đất”. Văn bản này thuộc loại văn bản thuyết minh vì nó cung cấp các kiến thức khoa học tự nhiên.
Câu 2:
Văn bản Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000: Văn bản thuyết minh. Đưa yếu tố thuyết minh vào văn bản, tác giả làm cho các kiến nghị mà văn bản đề xuất ra có tính thuyết phục cao.
Câu 3:
Một số văn bản khác như tự sự, biểu cảm, nghị luận có lúc cũng rất cần đến yếu tố thuyết minh để giúp nội dung văn bản thêm khoa học, chính xác và sâu sắc thêm.
Bài trước: Soạn bài: Câu ghép (trang 111 Ngữ văn 8) Bài tiếp: Soạn bài: Ôn dịch thuốc lá (trang 122 Ngữ văn 8)