Soạn bài: Hai cây phong (trang 100 Ngữ văn 8)
Bố cục
- Phần 1: từ đầu… gương thần xanh: 2 cây phong gắn liền với văn hóa làng Ku-ku-rêu thông qua lời kể nhân vật "tôi".
- Phần 2: phần còn lại: Những thước phim quay chậm tái hiện kỉ niệm thời thơ ấu gắn với 2 cây phong.
Tóm tắt
Làng Ku-ku-rêu nằm sát ven chân núi, trên một cánh thảo nguyên. Phía trên làng, giữa một ngọn đồi to, có 2 cây phong to lớn, nằm giữa ngọn đồi giống như một ngọn hải đăng khổng lồ trên núi. Hai cây phong đã gắn bó với tuổi thơ của “tôi” và biết bao thế hệ dân làng. Đó chính là biểu tượng riêng, là tiếng nói tâm hồn của dân làng Ku- ku- rêu. Trên 2 cây phong, vào mỗi năm học cuối cùng trước khi kì nghỉ hè đến “tôi” cùng các bạn lại có những trò vui, khám phá “thế giới đẹp đẽ vô ngần”. Lũ trẻ hào hứng trèo lên các cành cây, say sưa ngắm nhìn ngôi làng từ xa và những vùng đất mới xung quanh từ trên cao. “Tôi” đã nghĩ về điều thắc mắc từ khi còn nhỏ, ai đã trồng hai cây phong này và họ có suy nghĩ gì khi trồng nó, vì sao ngôi trường trên quả đồi lại có 2 cây phong ấy được đặt tên là “Trường Đuy-sen”
Soạn bài
Câu 1:
- Căn cứ vào đại từ nhân xưng của người kể chuyện (xưng tôi hoặc chúng tôi) xác định 2 mạch kể phân biệt đan xen vào nhau:
+ Từ đầu… gương thần xanh: mạch kể nhân vật xưng "tôi"
+ Từ năm học… xanh biêng biếc: mạch kể xưng "chúng tôi"
+ Đoạn còn lại: mạch xưng "tôi"
Trong mạch kể xưng “tôi”, tôi là người kể chuyện nhân danh người viết, tự giới thiệu bản thân là “họa sĩ”. Trong mạch kể xưng là “chúng tôi " thì vẫn là người kể chuyện "tôi" nhưng nhân danh cả “bọn con trai ngày trước” để kể chuyện.
- Trong 2 mạch kể, mạch kể của người kể chuyện xưng “tôi” có ý nghĩa quan trọng hơn trong văn bản này. Vì mọi cảm nhận, quan sát đều dưới góc nhìn của nhân vật “tôi”.
Câu 2:
Trong mạch kể chuyện của người kể xưng “chúng tôi”, điều khiến mọi người bị thu hút là kể chuyện cùng bọn trẻ, làm cho chúng ngây ngất là:
- Cây phong trên đồi cao vào gần cuối năm học, trước mỗi kì nghỉ hè, bọn trẻ rủ nhau chạy ào lên phá tổ chim
- “thế giới đẹp đẽ vô ngần của một không gian bao la và tràn ngập ánh sáng” mở ra trước mắt bọn trẻ khi ngồi trên các cành cây cao của 2 cây phong.
Có thể nói, người kể chuyện đã miêu tả một cách đậm chất hội họa hình ảnh hai cây phong và quang cảnh xung quanh:
- Đường nét:
+ Đất rộng bao la
+ Dải thảo nguyên hoang vu: Mất hút trong màn sương
+ Những dòng sông dài tận chân trời: Sợi chỉ bạc mỏng manh
+ Cây phong: nghiêng ngả, khổng lồ, cao ngang tầm với cánh chim, cành cao ngất...
- Màu sắc:
+ Màu trắng của làn sương mờ đục
+ Màu xanh của thảo nguyên xa thẳm biêng biếc
+ Màu bạc lấp lánh của những dòng sông.
→ Quang cảnh xung quanh và 2 cây phong được tác giả miêu tả bằng giọng văn đậm chất hội họa. Các đường nét trở nên phóng khoáng, những gam màu hài hòa... đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên có hồn, tươi đẹp và sinh động.
Câu 3:
- Trong mạch kể chuyện của nhân vật xưng "tôi"nguyên nhân 2 cây phong có vai trò là trung tâm, gây xúc động sâu sắc đến người kể chuyện:
+ 2 cây phong đã có từ khi “tôi biết chúng từ thuở tôi bắt đầu biết mình”, 2 cây phong trông như ngọn hải đăng khổng lồ của làng, có “tâm hồn riêng”, “tiếng nói riêng".
+ Hình ảnh 2 cây phong gắn liền với những “ấn tượng tuổi thơ”, kỉ niệm thời học trò "tuổi trẻ của tôi đã để lại nơi ấy… như những mảnh vỡ của chiếc gương thần xanh…"
+ 2 cây phong là nhân chứng cảm động cho tình thầy trò giữa thầy Đuy-sen và cô bé An-tư-nai.
- 2 cây phong như 2 con người, tâm hồn riêng và có tiếng nói riêng, được miêu tả một cách sống động như 2 con người, qua con mắt quan sát của một họa sĩ và cũng chính là một người con xa quê:
+ Trí tưởng tượng phong phú đã giúp người kể nghe được tiếng nói với nhiều cung bậc cảm xúc, nhiều sắc thái khác nhau của 2 cây phong.
+ Sử dụng biện pháp nhân hóa khiến thế giới của hai cây phong trở nên sống động.
→ 2 cây phong cũng vì thế mà không chỉ được xem là biểu tượng của quê hương “tôi” mà còn thể hiện được tình yêu quê hương tha thiết của người kể là “tôi”.
Bài trước: Soạn bài: Lập dàn ý cho bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm (trang 94 ngữ văn 8) Bài tiếp: Soạn bài: Nói quá (trang 101 Ngữ văn 8)