Trang chủ > Lớp 9 > Soạn Văn 9 (ngắn nhất) > Tổng kết phần văn học (tiếp theo) - Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2

Tổng kết phần văn học (tiếp theo) - Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2

A. Nhìn chung về nền văn học Việt Nam:
Câu 1 (Trang 193 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):
a. Bộ phận văn học chữ Hán:
TTTác phẩm (Đoạn trích)Tác giảThể loại
1Con hổ có nghĩaVũ TrinhTruyện
2Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòngHồ Nguyên TrừngTruyện
3Sông núi nước NamLí Thường KiệtThơ
4Phò giá về kinhTrần Quang KhảiThơ
5Thiên Trường vãn vọngTrần Nhân TôngThơ
6Côn Sơn caNguyễn TrãiThơ
7Chiếu dời đôLí Công UẩnChiếu
8Hịch tướng sĩTrần Quốc TuấnHịch
9Nước Đại Việt taNguyễn TrãiCáo
10Bàn luận về phép họcNguyễn ThiếpTấu
11Chuyện người con gái Nam XươngNguyễn DữTruyền kì
12Chuyện cũ trong phủ chúa TrịnhPhạm Đình HổTùy bút
13Hoàng Lê nhất thống chíNgô gia văn pháiTiểu thuyết lịch sử
b. Bộ phận văn học chữ Nôm:
TTTác phẩm (Đoạn trích)Tác giảThể loại
1Sau phút chia liĐoàn Thị ĐiểmThơ song thất lục bát
2Bánh trôi nướcHồ Xuân HươngThơ tứ tuyệt
3Qua Đèo NgangBà Huyện Thanh QuanThơ song thất lục bát
4Bạn đến chơi nhàNguyễn KhuyếnThơ song thất lục bát
5Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tácPhan Bội ChâuThơ song thất lục bát
6Đập đá ở Côn LônPhan Châu TrinhThơ song thất lục bát
7Muốn làm thằng CuộiTản ĐàThơ song thất lục bát
8Hai chữ nước nhàTrần Tuấn KhảiThơ song thất lục bát
9Chị em Thúy KiềuNguyễn DuTruyện thơ
10Cảnh ngày xuânNguyễn DuTruyện thơ
11Kiều ở lầu Ngưng BíchNguyễn DuTruyện thơ
12Mã Giám Sinh mua KiềuNguyễn DuTruyện thơ
13Thúy Kiều báo ân báo oánNguyễn DuNguyễn Du
14Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt NgaNguyễn Đình ChiểuTruyện thơ
15Lục Vân Tiên gặp nạnNguyễn Đình ChiểuTruyện thơ
Câu 2 (Trang 194 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):
Phân biệt văn học dân gian với văn học viết
Tiêu chí so sánhVăn học dân gianVăn học viết
Tác giảVô danh, mang tính tập thểCá nhân
Thời điểm sáng tácKhó xác địnhDễ xác định
Phương thức lưu truyềnTruyền miệng, sau này được ghi chép lạiVăn tự (văn bản)
Dị bảnKhông
Hệ thống thể loạiĐa dạng, đặc trưng, văn học viết không lặp lạiPhong phú
Câu 3 (Trang 194 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):
Ảnh hưởng của văn học dân gian đến văn học viết:
Văn học viết đưa chất liệu dân gian vào trong tác phẩm: tục ngữ, thành ngữ “Bảy nổi ba chìm”; “Kiến bò miệng chén”; “Bướm lả ong lơi”... ; Thể thơ lục bát (Truyện Kiều, Truyện Lục Vân Tiên... ); Cốt truyện dân gian (Truyện người con gái Nam Xương)... ; Lấy cảm hứng và hình tượng dân gian: Con cò (Chế Lan Viên).
Câu 4 (Trang 194 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 tập 2):
Một số dẫn chứng cho thấy tinh thần yêu nước là đề tài nổi bật trong văn học Việt Nam qua các thời kì:
- Tác phẩm thời kì Trung đại (thế kỉ X-XIX): Sông núi nước Nam, Phò giá về kinh, Bình Ngô đại cáo, Hịch tướng sĩ...
- Các tác phẩm đầu thế kỉ XX-Cách mạng tháng Tám 1945: in dấu trong các tác phẩm của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh và Hồ Chí Minh...
- Tác phẩm sau Cách mạng tháng Tám 1945: Làng, Lặng lẽ Sa Pa, Đoàn thuyền đánh cá,...
Câu 5 (Trang 194 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):
Những biểu lộ của tư tưởng nhân đạo:
- Thương cảm, xót xa cho số mệnh khổ đau của con người.
- Trân trọng, tôn vinh vẻ đẹp của con người.
- Tố cáo, phê phán các thế lực giày xéo lên con người.
- Thấu hiểu, nâng niu mong ước của con người.
B. Sơ lược về một số thể loại văn học:
Câu 1 (Trang 200 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):
Các thể loại chính của văn học dân gian:
- Truyền thuyết: là một loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử, thường lồng ghép yếu tố tưởng tượng, kì ảo.
- Truyện cổ tích: là loại truyện dân gian kể về cuộc đời của một số kiểu nhân vật điển hình. Thường chứa yếu tố hoang đường, diễn đạt niềm tin của nhân dân về chiến thắng của cái thiện với cái ác.
- Truyện cười: kể về những hiện tương đáng cười trong cuộc sống nhằm tạo ra tiếng cười giải trí hoặc phê phán.
- Truyện ngụ ngôn: là loại truyện kể bằng văn xuôi hoặc văn vần, mượn lời về loài vật hoặc chính con người để nói bóng gió, kín đáo chuyện con người nhằm khuyên nhủ, răn dạy.
- Ca dao, dân ca: là thể loại trữ tình dân gian, kết hợp lời và nhạc, thể hiện đời sống nội tâm của con người.
- Tục ngữ: Những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh diễn đạt kinh nghiệm sống của nhân dân, được áp dụng vào đời sống hằng ngày.
Câu 2 (Trang 194 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):
Các ví dụ:
- Nhân vật dũng sĩ: Thạch Sanh, Bốn anh tài...
- Nhân vật có tài năng đặc biệt: Em bé thông minh...
- Nhân vật xấu xí: Sọ Dừa, Công chúa ếch...
- Nhân vật ngốc nghếch: Chàng ngốc, con chim ánh sáng...
Câu 3 (Trang 194 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 1):
1

Bước

T

tới

T

Đèo

B

Ngang

B

bóng

T

xế

T

B

2

Cỏ

T

cây

B

chen

B

đá

T

T

chen

B

hoa

B

3

Lom

B

khom

B

dưới

T

núi

T

tiều

B

vài

B

chú

T

4

Lác

T

đác

T

bên

B

sông

B

chợ

T

mấy

T

nhà

B

5

Nhớ

T

nước

T

đau

B

lòng

B

con

B

quốc

T

quốc

T

6

Thương

B

nhà

B

mỏi

T

miệng

T

cái

T

gia

B

gia

B

7

Dừng

B

chân

B

đứng

T

lại

T

trời

B

non

B

nước

T

8

Một

T

mảnh

T

tình

B

riêng

B

ta

B

với

T

ta

B


Quy tắc niêm luật của thơ thất ngôn bát cú Đường luật qua bài thơ Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan:
- Các vần được gieo ở cuối câu 1,2,4,6,8 (Vần a).
- Câu 1 và 2 đối nhau về thanh điệu (khác nhau về bằng trắc ở các chữ thứ 2,4,6)
- Câu 2 và 3 niêm với nhau (giống nhau về bằng, trắc ở các chữ thứ 2,4,6)
- Cặp câu 3 và 4,5 và 6 đối nhau về âm thanh và hình ảnh.
Câu 4 (Trang 200 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):
Hai truyện thơ Nôm là Truyện Kiều và Truyện Lục Vân Tiên.
- Tóm tắt ngắn gọn Truyện Kiều: Thúy Kiều là một cô gái tài sắc vẹn toàn. Nàng có mối tình sâu sắc với Kim Trọng. Kim Trọng phải về quê chịu tang, gia đình Kiều bị vu oan, nàng phải bán mình chuộc cha. Kiều bị đám buôn người lừa gạt hai lần bị đưa vào lầu xanh. Rồi Kiều được Từ Hải cứu giúp. Nhưng sau đó Từ Hải bị lừa giết, Kiều bị ép gả cho viên thổ quan, nàng trầm mình xuống sông tự vẫn, được sư Giác Duyên cứu giúp. Kim Trọng sau khi chịu tang, trở lại tìm Thúy Kiều. Nhờ gặp sư Giác Duyên, Kiều tìm được gia đình. Chiều ý mọi người, nàng nối duyên Kim Trọng nhưng chỉ coi là tình bạn.
- Tóm tắt truyện Lục Vân Tiên: Lục Vân Tiên là một chàng trai văn võ song toàn. Một lần đánh đuổi giặc cướp, chàng cứu được Kiều Nguyệt Nga. Nga đem lòng yêu Tiên nhưng tiếc thay nàng lại bị gả cho tên quan gian ác, không đành lòng nàng trầm mình xuống sông tự vẫn. Còn Vân Tiên, sau một thời gian dùi mài kinh sử, trên đường đi thi, chàng không may quen phải tên bạn đường xấu xa Trịnh Hâm. Mẹ Tiên mất, chàng khóc thương đến mù mắt. Trịnh Hâm nhân cơ hội ra tay mưu hại chết Tiên. May thay chàng được lão ngư cứu sống. Tai bay vạ gió, người vợ chàng đã hứa hôn lại phản bội chàng, cha hắn còn đem Tiên thả vào rừng hòng mưu hại chàng bị thú dữ ăn thịt. Ở hiền gặp lành, cuối cùng Vân Tiên và Nguyệt Nga gặp lại nhau và sống hạnh phúc mãi mãi.
→ Điểm giống nhau trong các cốt truyện: Các nhân vật đều là những người hiền lành, tốt bụng, có tài năng nhưng phải trải qua nhiều sóng gió, đau khổ. Cuối cùng họ được đoàn viên và sống bên nhau.
Câu 5 (Trang 200 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):
- Đoạn thơ trong truyện Kiều cho thấy sự linh hoạt trong thuật việc:
“Gần miền có một mụ nào,
Đưa người viễn khách tìm vào vấn danh.
.......
Cò kè bớt một thêm hai,
Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm”.
(Mã Giám Sinh mua Kiều)
- Đoạn thơ diễn tả tâm trạng:
“Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung
........
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi”.
(Kiều ở lầu Ngưng Bích)
Câu 6 (Trang 201 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):
Điểm so sánhBác sĩ giỏi cốt nhất ở tấm lòngLão Hạc
Kiểu trần thuậthành trạng: tên tuổi, các việc làm, …biến hóa, đa dạng
Lời lẽthuật lạiHội thoại trực tiếp
Cách miêu tảgiản lượcchi tiết
Mối quan hệ nhân vậttạo lập trên cơ sở giải quyết tình huốngtạo lập từ thái độ, tình cảm
Điểm nhìn trần thuậttác giảnhân vật ông giáo