Sang thu - Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2

Bố cục bài thơ:

- Khổ 1: Những tín hiệu của sự giao mùa.

- Khổ 2: Bức tranh thiên nhiên thời điểm giao mùa.

- Khổ 3: Những suy tư và chiêm nghiệm của thi sĩ.

Đọc hiểu văn bản

Câu 1 (Trang 71 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

Sự biến đổi của đất trời vào thu, cảm nhận được xuất phát từ những tín hiệu giao mùa: hương ổi phả vào gió se, sương thu giăng mắc chầm chậm, dòng sông trôi dềnh dàng, những cánh chim bắt đầu vội vã, đám mây hạ - thu, nắng cuối hạ nhạt dẫn, vơi dần cơn mưa. Tác giả thể hiện tâm trạng ngỡ ngàng, bâng khuâng qua các từ bỗng, hình như.

Câu 2 (Trang 71 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 1):

Sự cảm nhận tinh tế của tác giả về những chuyển biến trong không gian:

- Hương vị: mùi ổi chín – hương trái cây mùa thu.

- Cảm nhận bằng xúc giác: gió se, sương – thời tiết mùa thu se lạnh.

- Hình ảnh vạn vật đang chuyển mình: dòng sông trôi dềnh dàng, chim hấp tấp, đám mây mùa hạ “vắt nửa mình sang thu” (hình ảnh nhân hóa).

Câu 3 (Trang 71 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 1):

- Hình ảnh nhân hóa đặc sắc của thời khắc giao mùa: có đám mây mùa hạ - vắt nửa mình sang thu. Một hình ảnh nhân hóa, giàu tính gợi hình, gợi cảm, một ranh giới mơ hồ, nên thơ.

- Hai dòng thơ cuối Sấm cũng bớt bất ngờ - Trên hàng cây đứng tuổi:

+ Ý nghĩa tả thực: sấm gắn với cơn mưa giông bất chợt mùa hạ cũng đã vơi dần.

+ Ý nghĩa ẩn dụ: Sấm chỉ những điều thất thường dữ dội trong cuộc sống, hàng cây đứng tuổi để chỉ những con người từng trải. Con người từng trải sẽ bình tĩnh hơn, trưởng thành hơn, điềm đạm chín chắn hơn trước những bão tố của cuộc đời.

Luyện tập

(Trang 72 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 1): Dựa vào hình ảnh...

Đoạn văn tham khảo:

Mùa thu là thời điểm giao thoa của đất trời chuyển từ những cơn mưa rào, những ngày nắng hè oi bức sang tiết trời se lạnh, chấm sương sớm mai. Bằng cảm nhận tinh tế trước đất trời thiên nhiên, nhà thơ Hữu Thỉnh đã diễn tả được một góc nhìn đất nước qua bài “Sang thu”.

Bỗng nhận ra hương ổi

...

Trên hàng cây đứng tuổi.

Bài thơ mang đậm hương vị của thời tiết chớm thu tại một miền quê nhỏ. Với những dấu hiệu chuyển mùa tinh tế nhất: hương ổi chín, làn gió se lạnh, màn sương chùng chình đầu ngõ. Rồi thì những hình ảnh như sông chậm chạp, “dềnh dàng” hơn, chim hấp tấp, đám mây trên không trung như còn lưỡng lự níu kéo mùa hạ sang để với mùa thu.

Nhưng thiên nhiên vẫn luôn chuyển động, còn nắng, bớt mưa, thời gian trôi đi, con người cũng lớn dần, trưởng thành, chín chắn hơn sau nhiều phong ba bão táp như hàng cây đứng tuổi giãi nắng dầm mưa.

Guồng quay của thiên nhiên là quy luật tất yếu. Lời thơ ngắn gọn hàm hàm xúc, hình ảnh thơ giàu sức biểu cảm đã phần nào diễn tả sự biến chuyển nhẹ nhàng của đất trời một cách rõ nét thông qua cảm nhận vô cùng tinh tế của nhà thơ Hữu Thỉnh.