Mùa xuân nho nhỏ - Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 1

Bố cục bài thơ:

- Phần 1: Khổ thơ đầu: Xúc cảm trước mùa xuân thiên nhiên đất trời.

- Phần 2: Khổ 2 và 3: Xúc cảm về mùa xuân đất nước, con người.

- Phần 3: Khổ 4 và 5: Tâm tư và nguyện ước của thi sĩ.

- Phần 4: Khổ cuối: Lời ca ngợi quê hương đất nước qua điệu ca Huế.

Đọc hiểu văn bản

Câu 1 (Trang 57 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

Mạch xúc cảm của bài thơ: từ cảm xúc trước vẻ đẹp của mùa xuân của thiên nhiên, mùa xuân của đất nước, tác giả bày tỏ khát vọng được hiến dâng “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của cuộc đời chung.

Câu 2 (Trang 57 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

Hai khổ thơ đầu:

- Mùa xuân thiên nhiên, đất nướccăng tràn sức sống:

+ Hình ảnh được chọn lọc tinh tế: dòng sông, bông hoa, chim chiền chiện.

+ Màu sắc tươi thắm, đặc trưng: xanh, tím

+ Âm thanh vui tươi, rộn rã: tiếng chim hót

- Cảm xúc của nhà thơ: Từng giọt long lanh rơi – Tôi đưa tay tôi hứng. Thi sĩ say sưa, ngất ngây, cảm nhận hình ảnh, âm thanh không chỉ bằng thính giác, thị giác mà còn bằng xúc giác.

Câu 3 (Trang 57 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

Phân tích đoạn thơ “Ta làm con chim hót... Dù là khi tóc bạc”:

- Tác giả mong ước được hòa nhập vào cuộc sống của đất nước, dâng hiến những phần tốt đẹp, dù là nhỏ bé của mình: muốn làm “con chim hót”, “một cành hoa”, hay “một nốt trầm” trong bản thanh âm tươi đẹp.

- Bằng biện pháp nghẹ thuật điệp ngữ, ẩn dụ trong hình ảnh “tuổi hai mươi”, “khi tóc bạc”, ta thấy tinh thần cống hiến cho đất nước của tác giả vô cùng bền bỉ và to lớn.

Câu 4 (Trang 57 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

Nhịp điệu bài thơ được tạo nên từ nhiều yếu tố:

- Thể thơ năm chữ nhẹ nhàng, thiết tha, gần gũi với dân ca, gieo vần liền tạo nên sự liền mạch cho xúc cảm.

- Sự kết hợp hài hòa giữa hình ảnh tự nhiên, bình dị với hình ảnh mang đậm ý nghĩa biểu trưng. Ngôn ngữ thơ trong sáng, giàu hình ảnh, giàu xúc cảm với các phép ẩn dụ, điệp ngữ.

- Bài thơ có kết cấu chặt chẽ, dựa trên sự phát triển của hình ảnh mùa xuân.

Câu 5 (Trang 57 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

- Tiêu đề: là một sự sáng tạo độc đáo. Khác với Mùa xuân chín (Hàn Mặc Tử), Mùa xuân xanh (Nguyễn Bính),... Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải không chỉ là mùa xuân của thiên nhiên, đất trời mà còn là mùa xuân đời người, nhỏ bé với khát khao dâng hiến.

- Chủ đề bài thơ: những rung cảm trước mùa xuân thiên nhiên, đất nước và ước nguyện cống hiến cho đất nước, cho cuộc đời.

Luyện tập

(Trang 58 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 1): Viết một đoạn văn ngắn...

Bình luận về một khổ thơ yêu thích (Khổ thơ đầu):

Mọc giữa dòng sông xanh

Một bông hoa tím biếc

Ơi con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời

Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng.

Khổ thơ đầu của bài thơ mở ra một bức tranh mùa xuân thiên nhiên giản dị, mộc mạc nhưng không kém phần nên thơ và đằm thắm. Mùa xuân của Thanh Hải chỉ đơn giản là một bông hoa tím mọc lên giữa dòng sông xanh, và tiếng chim chiền chiện vang lên trong trẻo, màu sắc nhẹ nhàng, hài hòa, nhưng căng đầy sức sống. Những thanh âm, màu sắc, hình ảnh ấy tạo nên “giọt long lanh”, để rồi nhà thơ không ngần ngại mà “hứng” lấy. Mùa xuân của đất trời thiên nhiên tươi đẹp không chỉ được tác giả cảm nhận bằng thị giác, thính giác, mà còn bằng xúc giác nữa.