Con cò - Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2

Bố cục bài thơ:

- Đoạn (I): Hình ảnh con cò qua lời ru đến với con người từ thuở thơ ấu.

- Đoạn (II): Con cò qua lời ru đi vào tiềm thức tuổi thơ và theo con người trên đường đời.

- Đoạn (III): Từ hình ảnh con cò, suy ngẫm và triết lí về ý nghĩa của lời ru và lòng mẹ.

Đọc hiểu văn bản

Câu 1 (Trang 48 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

Qua hình tượng con cò, tác giả đã khai thác và xây dựng hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng cho tấm lòng người mẹ và những lời hát ru.

Câu 2 (Trang 48 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 tập 2):

Bố cục như đã chia ở phần trên. Qua bố cục ta thấy hình tượng con cò phát triển từ trong những lời ru thời thơ ấu, rồi theo dấu trên những chặng đường đời, cuối cùng khơi nguồn cho những triết lí sâu xa về lòng mẹ và lời ru.

Câu 3 (Trang 48 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

Trong đoạn đầu của bài thơ, những câu ca dao được vận dụng là:

- Con cò bay lả bay la

Bay từ cổng phủ, bay ra cánh đồng

- Con cò bay lả bay la

Bay từ cửa phủ bay về Đồng Đăng

- Con cò mày đi ăn đêm

Đậu phải cành mềm, lộn cổ xuống ao

Ông ơi ông vớt tôi nao

Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng

Có xáo thì xáo nước trong

Đừng xáo nước đục, đau lòng cò con.

Hình ảnh con cò được gợi ra trực tiếp từ những câu ca dao, tác giả chỉ dùng vài chữ trong mỗi câu ca dao nhằm much đích gợi nhớ chứ không lấy nguyên vẹn. Cách áp dụng ấy ít nhiều diễn đạt sự phong phú trong ý nghĩa biểu tượng của “con cò”.

Câu 4 (Trang 48 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

- Con dù lớn vẫn là con của mẹ,

Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.

→ Khái quát một quy luật tình cảm mang tính bền vững, rộng lớn và sâu sắc - Tình mẹ.

- Một con cò thôi...

... Vỗ cánh qua nôi.

→ Đúc kết ý nghĩa phong phú của hình tượng con cò trong những lời ru.

Câu 5 (Trang 48 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

Thể thơ tự do, ít vần, độ dài ngắn của câu khác nhau. Cùng với giọng điệu triết lí suy ngẫm, nhịp điệu bắt vần tạo âm hưởng giống như lời hát ru con. Việc diễn đạt tư tưởng, xúc cảm của tác giả nhất quán, đa dạng và sáng tạo.

Tập luyện

Câu 1 (Trang 48 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ vừa trò chuyện với đối tượng (những em bé Tà-ôi trên lưng mẹ) với giọng điệu gần giống như lời ru, lại xen lẫn những lời ru trực tiếp từ người mẹ, hợp nhất tình yêu con với tình yêu cách mệnh. Bài thơ Con cò gợi lại điệu hát ru để nói về ý nghĩa lời ru và ca ngợi tình mẹ.

Câu 2 (Trang 49 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

Đoạn văn tham khảo:

Dù ở gần con,

...

Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.

Tình mẹ là tình cảm thiêng liêng, cao quý. Bàn tay mẹ chở che, nâng đỡ con trên mỗi bước đường đời. Hình ảnh cò trắng đi từ lời ru ra đời thực, cò mẹ bên con suốt đời, mãi yêu cò con bé bỏng. Dù có khôn lớn, mẹ vẫn dõi theo con, mẹ là hiện thân của sức mạnh diệu kì, với tình thương yêu bao la, một tình cảm không gì có thể thay thế được.