Kiểm tra về thơ - Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2

Diễn biến tâm trạng (mạch cảm xúc trữ tình) trong các bài thơ: Con cò (Chế Lan Viên), Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải), Viếng lăng Bác (Viễn Phương).

- Con cò (Chế Lan Viên): Mạch cảm xúc trữ tình được phát triển dựa theo ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh con cò, bắt nguồn từ hình ảnh con cò trong ca dao, theo lời ru của mẹ đi vào trong tiềm thức tuổi thơ, rồi biểu trưng cho sự nâng niu chăm bẵm của mẹ dành cho con suốt cuộc đời, cuối cùng là những cảm nhận sâu sắc về tình mẫu tử và ý nghĩa lời ru đối với mỗi con người.

- Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải): Mạch cảm xúc của bài thơ bắt nguồn từ sức sống, vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, mở rộng hơn là mùa xuân của đất nước, mua xuân của cách mạng. Cảm xúc lắng đọng dần vào suy tư và nguyện ước: tác giả muốn nhập vào bản hòa ca vĩ đại của cuộc đời bằng một nốt trầm xao xuyến của riêng mình, đóng góp vào mùa xuân chung lớn lao của đất nước một “mùa xuân nho nhỏ” riêng mình. Bài thơ khép lại bằng những xúc cảm tha thiết, niềm tự hào về quê hương, đất nước qua điệu ca xứ Huế.

- Viếng lăng Bác (Viễn Phương): Mạch xúc cảm của bài thơ đi theo trình tự vào thăm lăng Bác. Từ khi đứng trước lăng cho đến khi bước vào và ra về. Mở đầu là cảm xúc về khung cảnh thiên nhiên bên ngoài lăng (hàng tre), tiếp đến là cảm xúc về hình ảnh dòng người dài bất tận vào viếng lăng. Cảm xúc, suy ngẫm về Bác được gợi lên qua những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng: mặt trời, vầng trăng, trời xanh. Cuối cùng là ước mong thiết tha của nhà thơ khi sắp phải trở về.

Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh con cò trong bài Con cò của Chế Lan Viên, mùa xuân trong bài Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải.

- Con cò trong bài Con cò của Chế Lan Viên: biểu trưng cho tấm lòng trong trắng, cho những vất vả, khó nhọc của người mẹ, người phụ nữ, cho niềm vui và mơ ước hiện tại, cho tình thương yêu rộng lớn của người mẹ, sự dìu dắt, nâng đỡ nhẹ nhàng, thân thương và sự lo lắng, xót xa của người mẹ.

- Hình ảnh mùa xuân trong bài Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải: đó là mùa xuân của thiên nhiên tươi đẹp, mùa xuân của quê hương, đất nước, mùa xuân của cuộc đời mỗi người, của nhà thơ, khát vọng cống hiến, hòa nhập.

Từ ngữ, hình ảnh diễn tả sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ Hữu Thỉnh về những biến chuyển của đất trời lúc giao mùa trong bài thơ Sang thu.

- Từ ngữ: bỗng, hình như (thể hiện sự ngỡ ngàng, xúc động), phả, chùng chình (một sự rung cảm tinh tế).

- Hình ảnh: hương ổi, gió se, sương (những dấu hiệu đặc trưng mùa thu được tác giả cảm nhận bằng nhiều giác quan), sự biến chuyển càng được khẳng định rõ hơn trong các hình ảnh sông dềnh dàng, bầy chim hấp tấp, đám mây nửa hạ nửa thu, sự níu kéo của mùa hạ với các hình ảnh nắng, mưa, sấm, hàng cây đứng tuổi cũng gợi ra nhiều liên tưởng thú vị.